اگر صاحب یا سهامدار یک شرکت هستید یا قصد سرمایه گذاری در یک شرکت از طریق خرید سهام را داشته باشید، حتما درباره سهام ممتاز هم شنیده اید. اما ممکن است به طور دقیق اطلاع نداشته باشید که سهام ممتاز به چه معنا است و چه تفاوت هایی با سهام عادی دارد. در این مقاله از فینتو به سهام ممتاز و ویژگی ها و اختیاراتی که به دارندگان آن تعلق میگیرد، به طور کامل و روان پرداخته ایم. در ادامه با ما همراه باشید.
سهام ممتاز چیست؟
خوب است که با یک مرور کوتاه بر انواع سهام شروع کنیم. سهام به طور کلی به سه دسته زیر تقسیم میشود:
- سهام بی نام
- سهام بانام
- سهام ممتاز
سهام ممتاز نوع ویژه تری از سهام شرکت ها است. همانطور که احتمالا از نامش نیز حدس می زنید اختیار و امتیازات ویژه تری نسبت به دارایی ها و سود شرکت در اختیار صاحبین سهام قرار می دهد.
برای اینکه یک شرکت دارای سهام ممتاز باشد، لازم است که مجمع عمومی شرکت آن را تصویب کند یا در اساسنامه شرکت اجازه انتشار آن داده شده باشد. ویژگی های سهام ممتاز در همه شرکت ها مشابه هم نیست و هر شرکتی هنگام عرضه ی سهام ممتاز خود جزییات آن را منتشر می کند.
در گذشته امکان عرضه این نوع سهام در بورس ممنوع بود و تنها سهام های عادی قابل انتشار بودند. اما از سال 97 به بعد سهام ممتاز نیز وارد معاملات بورسی شد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع اوراق بهادار
چه زمانی شرکت ها سهم ممتاز ارائه می شود؟
تقریبا در هر زمانی و به شرط رعایت قوانین شرکت ها این اختیار را دارند که سهام ممتاز خود را منتشر کنند؛ اما معمولا زمانی این امر صورت می‌پذیرد که شرکت احتیاج به افزایش سرمایه داشته باشد. در این میان نکته حائز اهمیت این است که سرمایه گذاران حاضر به خرید سهام عادی شرکت نیستند یا زمانی که شرکت قصد داشته باشد که فرد یا افراد با تجربه یا سرشناسی را جذب کند، به آن ها پیشنهاد سهام ممتاز میدهد. سهام ممتاز برای مدیران شرکت ها نیز معمولا یک گزینه جذاب است؛ زیرا از نظر مالیاتی امتیازات زیادی برای شرکت دارد.
چه مواردی در اساسنامه برای سهام ممتاز باید رعایت شود؟
همانطور که پیش از این اشاره کردیم، ارائه سهام ممتاز باید به رای و تصویب مجمع عمومی شرکت برسد و تکلیف امتیازاتی مثل موارد زیر لازم است درمورد آن مشخص باشد:
- اختصاص دادن سود سهام بیشتر به سهامداران ممتاز و میزان آن
- مستثنی کردن دارندگان سهام ممتاز از زیان ها
- داشتن یا نداشتن حق رای بیشتر
- در صورت مطرح شدن موضوع انحلال شرکت، مبلغ اسمی سهام باید به سهامداران ممتاز قبل از انحلال شرکت پرداخت شود.
- تخفیف در پرداخت کردن مبلغ اسمی سهام
سهام ممتاز چه ویژگی هایی دارد؟
درصد مشخصی از سود شرکت به سهامداران ممتاز تعلق دارد
از برجسته ترین ویژگی های سهام ممتاز می توانیم به موضوع اولویت داشتن در زمان دریافت سود اشاره کرد. سود سهام ممتاز می تواند به صورت ثابت باشد یا بر اساس یک معیار مشخص تعیین گردد. سهام ممتاز با نرخ شناور می تواند سود دهی بیشتری داشته باشد.
سهام ممتاز جمع شونده
یکی از مواردی است که اولویت پرداخت سود را برای سهام داران ممتاز محفوظ نگه می دارد. به طور مثال اگر یک شرکت به هر دلیلی در بحران مالی قرار داشته باشد یا زیان‌ده باشد و به طور مثال مدت چهار سال قادر به پرداخت سود به سهامداران نباشد، در سال پنجم و پس از به سود رسیدن، ابتدا سود چهار سال گذشته ی سهامداران ممتاز را پرداخت و سپس سود سهامداران عادی را محاسبه و پرداخت می نماید.
توجه کنید چنانچه شرکت بدهی داشته باشد، ابتدا بدهی های شرکت پرداخت می شود و پس از آن سود سهام ممتاز و عادی پرداخت می گردد. یعنی در هنگام بدهکار بودن شرکت، پرداخت سود سهام ممتاز اولویت ندارد و ابتدا لازم است که بدهی شرکت پرداخت شود. چرا که دارندگان سهام ممتاز نیز جزء صاحبین شرکت محسوب می شوند و نه طلبکاران.
- اگر شرکت قصد فروش سهام داشته باشد، دارندگان سهام ممتاز برای خریدن سهم جدید نسبت به دیگران اولویت دارند.
- چنانچه شرکت منحل گردد، پس از اینکه زیان و بدهی های شرکت پرداخت شد، ابتدا باید حقوق و مزایای سهامداران ممتاز پرداخت گردد.
- در طرف شدن برای معامله های شرکت، کسانی که سهام ممتاز دارند نسبت به کسانی که سهام عادی دارند، در اولویت هستند.
ویژگی های غیر مالی سهام ممتاز
- شرکت می تواند این امتیاز را در اساسنامه شرکت خود لحاظ کند که اعضا هیئت مدیره شرکت، فقط از میان کسانی که سهم ممتاز دارند انتخاب شوند.
- در ایران بعضی شرکت ها برای دارندگان سهام ممتاز دو حق رای قائل می شوند (رایج نیست اما می تواند وجود داشته باشد). در بسیاری از کشورها از جمله فرانسه، سال ها است که اعطای چند حق رای برای سهامداران ممتاز ممنوع شده است، مگر در موارد خاص.
- شرکت می تواند برای سهامداران ممتاز این امتیاز را قائل شود که برخی تصمیمات شرکت مشروط به موافقت و رای سهامداران ممتاز باشد.
بیشتر بخوانید: سود انباشته چیست؟ نحوه محاسبه سود انباشته به چه صورت است؟
سهام ممتاز چه تفاوتی با سهام عادی دارد؟
- سود سهام ممتاز بیشتر از سود سهام عادی است. دارندگان سهام ممتاز در زمان مشخصی (طبق قرارداد) سود سهام خود را دریافت می کنند. اما برای پرداخت سود سهام عادی، هیئت مدیره می تواند تصمیم بگیرد که در آن زمان سود سهام را پرداخت کند یا خیر. بنابراین در چنین مواردی می توانیم سهام ممتاز را جزو اوراق با درآمد ثابت دسته بندی کنیم.
- سود سهام ممتاز تضمین شده است. همانطور که پیش از این توضیح دادیم در زمان رکود، بحران مالی یا منحل شدن شرکت و پس از پرداخت بدهی ها، ابتدا باید حق و سود سهامداران ممتاز پرداخت و تسویه شود. این به این معنی است که ممکن است دارایی و سود بسیار کمتری برای سهامداران عادی باقی بماند.
آیا سهام ممتاز می تواند به سهام عادی تبدیل شود؟
بله بعضی سهام های ممتاز می توانند به سهام عادی تبدیل شوند. برای این تغییر معمولا از قبل و هنگام انتشار سهام ممتاز، این اختیار به سهامدار داده شده باشد یا تعیین شود که در تاریخی معین، سهم ممتاز به صورت خودکار به سهم عادی تبدیل شود. هیئت مدیره نیز می تواند این اختیار را داشته باشد که رای تغییر سهام ممتاز به سهام عادی را بدهد.
آیا خرید سهام ممتاز یک سرمایه گذاری سودمند است؟
سودمند بودن خرید سهام ممتاز بستگی به ارزش و معتبر بودن شرکت و ویژگی های آن سهام دارد (ویژگی هایی مثل قابلیت تبدیل به سهام عادی، اولویت در دریافت سود، قابلیت جمع شوندگی).
اما فراموش نکنید که این نوع سهام معمولا امکان افزایش قیمت کمتری نسبت به سهام عادی دارد و در بازارهای معامله جهانی، ممکن است با قیمتی پایین تر و چند دلار کم تر از سهام عادی معامله شود.
آیا سهام ممتاز قابل بازخرید است؟
بله سهام ممتاز می تواند امکان بازخرید داشته باشد. شرکت می تواند هنگام عرضه سهام ممتاز امکان بازخرید سهام ممتاز را هم در اساسنامه ذکر کند تا در یک سررسید مشخص سهام ممتاز را به ارزش اسمی آن باز خرید کند. یا در زمانی که نرخ سود سهام کاهش پیدا کند و کمتر از روال معمول بشود، شرکت می تواند سهام ممتاز خود را مطالبه و سهام ممتازی با نرخ سود جدید ارائه نماید.
در این مقاله از فینتو تلاش کردیم تا تمام نکاتی که لازم است درباره سهام ممتاز و ویژگی های آن لازم است بدانید را برایتان آماده کنیم. فراموش نکنید که هم در عرضه و هم در خرید سهام ممتاز به موارد ذکر شده در اساسنامه دقت خیلی زیادی داشته باشید؛ چرا که از نظر حقوقی می تواند اختیارات مهمی به دارندگان سهام بدهد.
