آشنایی با تمامی نکات لازم در مورد اظهارنامه مالیاتی

 
 
اگر بخواهید در یک تعریف کلی و جامع همه چیز را در مورد اظهارنامه مالیاتی فرا بگیرید، با ما همراه باشید تا با ارائه تمامی مواردی که در این قسمت خواهد آمد، بیش از پیش با اظهارنامه مالیاتی آشنا شویم. پیش از شروع و قبل از آنکه با تعریف اظهارنامه مالیاتی مواجهه گردیم، به ارائه یک پیشگفتار می پردازیم و سپس وارد اصل موضوع می شویم.
همان طور که می دانید مالیات هزینه ای می باشد که می بایست در قبال چرخه اقتصادی کشور صرف گردد. تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی موظف می باشند که بخشی از درآمد خود را در قالب مالیات به دولت بپردازند. در سال های گذشته نحوه محاسبه و ارائه مالیات کاری سخت و دشوار به نظر می رسید. چرا که تمامی فرم ها می بایست به صورت دستی پر شوند. اما امروزه با توجه به رشد و رونق علم تکنولوژی و نفوذ آن در زندگی بشر، زندگی مردمان امروزی را ماشینی و ساده تر نموده است. بنابراین فرآیند پرداخت مالیات نیز به صورت الکترونیکی تبدیل گشته است و دیگر نیازی به مراجعه نمودن به اداره مالیات نیست.

تعریف اظهارنامه مالیاتی

با پیشگفتار اولیه در مورد مالیات در این قسمت به سراغ اصل موضوع می رویم و در صدد تعریفی دقیق و جامع از اظهارنامه مالیاتی هستیم. اظهارنامه مالیاتی به واقع یک گزارش کامل و جامعی از عملکرد شرکت یا یک شخص در پروسه زمانی یک ساله مالیاتی می باشد. سال مالیاتی معادل یک سال شمسی ایرانی است که از روز اول فروردین ماه هر سال شروع می گردد و تا پایان اسفند ماه ادامه می یابد. اما این مسئله در مورد اشخاص حقیقی و حقوقی با تفاوت اندکی رو به روست. به این صورت که اشخاص حقوقی که مشمول مالیات می باشند، اما سال مالی آنان به موجب اساسنامه با سال مالیاتی قابل تطبیق نمی باشد، می بایست درآمد سال مالی خود را در روند محاسبه مالیات مدنظر بگیرند.
این نکته را می بایست در نظر داشت که مالیات در ایران به دو شیوه خوداظهاری و علی الرأس تقسیم بندی می شود. در شیوه خود اظهاری شخص حقیقی و حقوقی می بایست میزان درآمد و سود سال مالیاتی خود را به سازمان امور مالیاتی اعلام نماید  در آن میزان کل درآمد ها و هزینه ها قید گردد. سپس در صورت واجد شرایط بودن مبلغی به عنوان معافیت مالیاتی از وی کسر می گردد که در نهایت مالیات قابل پرداخت مورد محاسبه واقع می گردد. در این شیوه کارشناس سازمان امور مالیاتی هیچ گونه دخالت و دخل و تصرفی در فرآیند تهیه و ارائه اظهارنامه مالیاتی در اختیار ندارد.
پس از آنکه فرم اظهارنامه مالیاتی تکمیل و توسط مودیان این فرم ارسال گردید، سازمان امور مالیاتی یک سال زمان نیاز دارد تا رسیدگی به اطلاعات مالیاتی ارسال شده شرکت ها را در اسرع وقت مورد بازرسی و کنکاو قرار دهد. در صورتی که مودی رو به ارائه اظهارنامه مالیاتی خود نیاورد، کارشناسان حوزه امور مالیاتی شخصا وارد میدان شده و در راستای پیش بینی های به عمل آمده در مورد مالیات اقدام می نمایند. تا علاوه بر بازپس گیری مالیات 40 درصد جریمه عدم ارائه اظهارنامه نیز به آن مبلغ بیفزایند.

چرا باید اظهارنامه‌ی مالیاتی پر کنیم؟

حتما این سوال برای شما پیش آمده است. اصولا پر کردن فرم اظهارنامه مالیاتی به چه منظوری است و چرا باید آن را پر کنیم؟ در پاسخ باید گفت که مالیات یک هزینه اجتماعی است که در برابر بهره وری از امکانات و منابع کشور می بایست حتما پرداخت گردد. این هزینه به نوعی درآمد دولت می باشد که صرف رونق چرخه اقتصادی، افزایش خدمات، به تحقق نشستن عدالت اجتماعی و عمران و آبادانی کشوری می گردد که در آن زیست می نماییم. در واقع تمامی کشورهای دنیا مبلغی را به عنوان مالیت بر درآمد یا نرخ عوارض اجتماعی از شهروندان خود دریافت می نمایند. با توجه به سهولت اجرای پرداخت مالیات در ایران، افرادی که مشمول پرداخت مالیات هستند می بایست با پر نمودن فرم های الکترونیکی نسبت به پرداخت مالیات خود مبادرت ورزند. مهلت تکمیل اظهارنامه مالیاتی 4 ماه پس از پایان سال مالیاتی است که معادل 31 تیر برآورد شده است.

چه کسانی باید اظهارنامه مالیاتی را تنظیم نمایند؟

به واقع می توان گفت که تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که در این کشور کسب درآمد می کند، می بایست هر ساله اظهارنامه مالیاتی خود را تنظیم و ارائه سازند. افرادی که داخل یا خارج از ایران اقامت دارند و عمده فعالیتشان از طریق ایران انجام می شود هم موظف به تکمیل و ارائه اظهارنامه مالیاتی هستند.
یک نکته قابل توجهی که در اینجا وجود دارد و می بایست به آن توجه کرد اینکه در قانون قبلی مالیات و تا پیش از سال 1395 دسته بندی مشاغل برای ارائه اظهارنامه مالیاتی در سه زیر گروه «الف»، «ب» و «ج» انجام می گرفت. در حالی که این دسته بندی در قانون جدید برطرف شده است و مودیان موظف به داشتن دفاتر قانونی و نرم افزارهای حسابداری متناسب با قانون تجارت شده اند. پس با رشد تکنولوژی در جامعه بشری این قانون نیز بروز رسانی شده است و همه چیز در این راستا کاملا بر مدار تکنولوژی و نرم افزارها به شیوه الکترونیک می چرخد.

تشویق‌ها و جرائم مالیاتی

بر اساس گزارش های مبنی بر رسانه مالیاتی به منظور تشویق مودیان در راستای پرداخت به موقع مالیات بر درآمد خویش، جوایزی در نظر گرفته شده است تا با این ترفند بتوانند به گونه ای مردم را به پرداخت سر موقع مقرر مالیات خود تشویق و ترغیب نمایند. خوش حساب بودن و بخشودگی برخی از جرایم مالیاتی نیز از جمله جوایزی به شمار می آیند که به منظور جلوگیری به عمل آوردن از فرار مالیاتی و یا مخفی نمایاندن درآمد و تأخیر و دیرکرد پرداخت مالیات بر درآمد به اشخاص تعلق می گیرد تا برای بهره مندی از این جوایز و معافیت از انواع جرایم هر چه زودتر نسبت به پرداخت مالیات خود و تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی اقدام نمایند.
در همین راستا افرادی مشمول این معافیت ها و جوایز می گردند که به طور متناوب به مدت سه سال پشت سر هم دفاتر و مدارک و حساب سود و زیان و ترازنامه آن ها مورد قبول و پذیرش سازمان واقع گشته باشد و مالیات خود را سر وقت مقرر و به موقع و بدون هیچ گونه مراجعه ای از طرف هیئت های حل اختلاف مالی به طور کامل پرداخت نموده باشند.
سازمان در قبال این افراد و برای ترغیب نمودن آن ها جوایزی را در نظر گرفته است که با  دریافت این جوایز افراد دیگر نیز در این راه تشویق شده تا هر چه سریعتر نسبت به مالیات خود اقدام نمایند. جایزه ای که برای این افراد در نظر گرفته شده است، به این صورت می باشد که معادل 5 درصد از اصل مالیات 3 سال گذشته که در طی این سه سال تمامی قوانین و مقررات را رعایت نموده اند، به عنوان جایزه خوش حساب بودن به آن ها پرداخت یا در حساب سال های بعد آن ها منظور خواهد شد.
بنابراین اگر درآمد شما نیز مشمول پرداخت مالیات می گردد و درصدد به دست یازیدن به این جوایز و معافیت ها هستید، می توانید طبق گفته های سازمان در طی مدت سه سال پشت سر هم به تمامی این قوانین و قواعد جامه عمل بپوشانید و با پرداخت به موقع و سر وقت مالیات خود و تکمیل اظهارنامه مالیاتی و ارسال آن در موعد مقرر خویش بتوانید شما هم شامل جوایز سازمان واقع گردید تا معادل 5 درصد از اصل مالیات سه سال مورد نظر را به حساب خود برگردانید.
برای بهره مندی از جوایز این افراد می توانند از مزایای ماده 190 قانون مالیات مستقیم نیز بهره جویند. بر طبق این قانون اگر مبلغ علی‌الحساب در قبال مالیات عملکرد طی هر سال مالی قبل از موعد مقرر خود پرداخت گردد، یک درصد مبلغ پرداختی به ازای هر ماه تا سررسید مقرر از مالیات تعلق گرفته به آن فرد به همان عملکرد کسر خواهد شد تا به عنوان تشویق و جایزه ای برای وی در نظر گرفته شود تا در نهایت فرد قبل از سال مالی خود و قبل از فرارسیدن موعد مقرر آن هرچه زودتر نسبت به مبالغ مالیاتی خود اقدام نماید و آن را به سال بعد و روزهای بعد نکشاند.
انجام این کار برای فرد در بردانده مزایا و جوایزی است که او و دیگران را تشویق و ترغیب می کند تا در فرآیند پرداخت مالیات خود و تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی خود هر چه زودتر و حتی قبل از موعد مقرر اقدام به این کار کرده تا بر اساس قانون ماده 190 قانون مالیات مشمول این جایزه گردند. اما در صورتی که پرداخت مالیات پس از موعد مقرر صورت بخشد، نه تنها شامل جایزه نمی گردد؛ بلکه موجب پرداخت جریمه ای معادل بر 2.5 درصد مالیات به ازای هر ماه خواهد شد.
پس معقولانه ترین روش ممکن این است که علاوه بر فرار از جرایم مالیاتی با پرداخت مالیات قبل از موعد مقرر شامل جوایز و کسر برخی از هزینه های مالیاتی خود شوید. چرا که پرداخت مالیات پس از موعد مقرر برای شما زیان آور خواهد شد و می بایست هزینه ای افزون بر هزینه ای مالیاتی به عنوان جریمه دیرکرد نیز پرداخت نمایید که مسلما خبری خوشایند نیست. ضمن اینکه مبلغ جریمه بعد از تاریخ انقضای مهلت ارائه شده مالیات مورد محاسبه قرار می گیرد. پس شما می توانید برای دوری جستن از این جرایم زودتر از موعد نسبت به پرداخت مالیات خود اقدام نمایید.