مشاغل سخت و زیان آور و شرایط بازنشستگی آن ها به دلیل تبعیت از قوانین متفاوتی نسبت به سایر مشاغل، برای کارفرمایان و کارگران ابهام برانگیز بوده است. امروز و در این مقاله قرار است به صفر تا صد این موضوع بپردازیم که مشاغل سخت و زیان آور چیست؟ لیست این مشاغل را باهم ببینیم و صفر تا صد شرایط بازنشستگی و سایر نکات آن را بررسی کنیم.
مشاغل سخت و زیان آور چیست؟
مطابق با ماده ۱ آیین نامه مشاغل شخت و زیان آور، مشاغل سخت و زیان آور به کارهایی گفته میشود که در آن ها عوامل فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و مکانیکی در محیط کار بیش از حد است و افراد شاغل در کارگاه تحت تنشی بیشتر از ظرفیت روانی و جسمانی یک محیط کار عادی قرار میگیرند. و در نتیجه دچار بیماری شغلی و عوارض ناشی از کار میشوند.
این ماده همچنین مشاغل سخت و زیان آور را به دو دسته تقسیم میکند:
الف- مشاغلی که صفت سخت و زیان آوری با ماهیت شغلی وابستگی دارد اما می توان با بکارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی مناسب توسط کارفرما سختی و زیان آوری آنها را حذف نمود.
ب- مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان آور بوده و با بکارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی توسط کارفرما، صفت سخت و زیان آوری آنها کاهش یافته ولی کماکان سخت و زیان آوری آنها حفظ می گردد
ساعت کار مشاغل سخت و زیان آور
ماده ۵۲ قانون کار به صورت صریح به توضیح ساعت کاری کارگران در مشاغل سخت و زیان آور پرداخته است. مطابق با قانون در کارهای سخت، زیان آور و زیر زمینی ساعت کار نباید بیشتر از ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته باشد.
لیست مشاغل سخت و زیان آور ۱۴۰۴
لیست مشاغلی که در حال حاضر جزو مشاغل سخت و زیان آور محسوب میشوند به شرح زیر است:
- آتش نشانی
- کارگران معدن و استخراج
- رانندگان وسایل سنگین
- کارگران صنایع شیمیایی
- کارگران کشاورزی
- کارگران نفت و گاز
- کارگران ساختمان، پل و تونل
- کارگران شاغل در محیط های با آلودگی صوتی بالا
- کارگران صنایع فولاد و ذوب فلزات
- کارگران خدمات بهداشتی
- کارگران در معرض اشعه رادیو اکتیو
- کارگران خدمات شهری
- خبرنگاران
- کارگاران حفر قنات و چاه
- رانندگان حمل و نقل برون و درون شهری
- راهداران
- جوشکاری در مخازن
- کار بر روی دکل های برق
- کار در کارگاه های سخت
- روده پاک کنی و دباغی
- کار در ندامتگاه‌ها و زندان‌ها (در مواقعی که فرد مستقیما با زندانیان در ارتباط باشد)
- کار در مراکز روان درمانی (در مواقعی که فرد مستقیما با بیماران دارای مشکلات روانی در ارتباط باشد)
- مشاغل مرتبط با کوره های مذاب
- مشاغل مرتبط با سمپاشی و ضدعفونی کردن
- مشاغل در معرض تشعشات رادیو اکتیو
- غواصی تحت فشار غیر طبیغی محیط
- مشاغل مربوط به جمع آوری و دفن زباله
- مشاغلی که ارتعاشات صوتی حاکم بر محیط بر سیستم شنوایی آسیب‌رسان است
- جوشکاری در مخازن
اضافه کاری در مشاغل سخت و زیان آور
مطابق با ماده ۶۲ قانون کار، اضافه کاری یا همان ارجاع کار اضافی به مشاغل سخت و زیان آور یا کارگرانی که کار شبانه یا کارهای خطرناک انجام میدهند ممنوع است. بنابراین انجام اضافه کاری برای این کارگران خارج از متن قانونی است.
مرخصی در مشاغل سخت و زیان آور
در قانون کار مقدار مجاز مرخصی سالیانه کارگرانی به کارهای سخت و زیان آور مشغول هستند ۵ هفته تعیین شده است. قانون کار به این نکته نیز اشاره داشته است که این مرخصی باید در صورت امکان در دو نوبت و در پایان هر شش ماه صورت بگیرد.
نکته : بیمه اختیاری به مدت یک ماه، توالی را در مشاغل سخت و زیان آور از بین میبرد. به عبارتی اگر شخصی حیت انجام مشاغل سخت و زیان آور به مدت یک ماه یا بیشتر بیمه اختیاری شود، از کار متوالی به کاز متناوب تغییر وضعیت میدهد و به عبارتی مدتی که بیمه اختیاری پرداخت میکرده است جزو سابقه مشاغل سخت و زیان آور برای او محسوب نمیشود .
نحوه تشخیص مشاغل سخت و زیان آور
برای آن که یک کارگاه در دسته مشاغل سخت و زیان آور قرار بگیرد لازم است که مراحل زیر طی شود:
- ثبت درخواست توسط کارفرما در سامانه مشاغل سخت و زیان آور (تا ۲۴ ساعت امکان ویرایش یا حذف اطلاعات در این سامانه وجود دارد)
- بررسی سوابق، انجام بازدید و بررسی شرایط انجام کار توسط کارشناسان بهداشت حرفه ای وزارت بهداشت
- بازرسی و تایید توسط کارشناسان اداره کار
- تایید درخواست توسط کمیته های بدوی و تجدید نظر استانی
شرایط بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور
مطابق با ماده ۱۳ آیین نامه مشاغل سخت و زیان آور، شرایط بازنشستگی برای این مشاغل به شرح زیر است:
- ۲۰ سال سابقه کار متوالی یا ۲۵ سال سابقه کار متناوب و پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی
- افرادی که کمتر از میزان فوق سابقه کار و بیمه پردازی دارند، با تشخیص و تایید کمیسیون پزشکی ماده ۹۱ تامین اجتماعی مبنی بر فرسودگی روحی و جسمی ناشی از سختی کار میتوانند زودتر از موعد بازنشسته شوند. نکته مهم این است که این افراد تا پیش از دریافت تایید از سوی تامین اجتماعی، اجازه ترک کار ندارند. پس از تایید بازنشستگی پیش از موعد توسط سازمان تامین اجتماعی، این افراد مجاز به استعفا یا ترک کار هستند و سازمان تامین اجتماعی موظف به محاسبه و پرداخت مقرری آن ها از تاریخ ترک کار است.
پس از تایید بازنشستگی از سوی تامین اجتماعی، کارفرما موظف است ۴٪ از مستمری برقرار شده برای شخص بازنشسته را به صورت یک جا به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز نماید
حق بیمه در مشاغل سخت و زیان آور
همانطور که میدانید مبلغ حق بیمه در مشاغل عادی ۳۰٪ است که ۲۳٪ از آن بر عهده کارفرما و ۷٪ از آن بر عهده کارگر است. اما در مشاغل سخت و زیان آور کارفرما موظف است که علاوه بر ۲۳٪ ، ۴٪ بیشتر پرداخت نماید. به عبارتی سهم حق بیمه کارفرما در مشاغل سخت و زیان آور ۲۷٪ است. در مقابل هر یک سال سابقه کار در مشاغل سخت و زیان آور برابر با یک و نیم سال کار عادی محاسبه میشود.
توالی و تناوب در مشاغل سخت
مطابق با ماده ۱۲ آیین نامه مشاغل سخت و زیان آور، مرخصی، غیبت یا عدم حضور کارگر در کارگاه در شرایط زیر به معنای توالی در کار او است و جزو سابقه خدمت او محاسبه مبشود:
- تعطیلات هفتگی
- تعطیلات رسمی
- مدت استفاده از مرخصی استحقاقی
- الف- تعطیلات هفتگی
- یام استفاده از مرخصی بابت ازدواج یا فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان به مدت ۳ روز بادریافت دستمزد در مورد مشمولان قانون کار.
- ایام استفاده از مرخصی استعلاجی یا استراحت پزشکی اعم از اینکه حقوق ایام مزبور توسط کارفرما پرداخت شود و یا اینکه بیمه شده از غرامت دستمزد ایام بیماری استفاده کرده باشد.
- تمام یا قسمتی از خدمت نظام وظیفه در جبهه های نبرد حق علیه باطل یا حضور داوطلبانه در جبهه.
- دوران اسارت یا محکومیت سیاسی که بیمه شده بر اساس آن به عنوان آزاده شناخته شده باشد حسب تقاضای وی
مواردی که توالی کار را از بین میبرند:
موارد زیر جزو مواردی هستند که توالی کار را از بین میبرند و باعث تناوب اشتغال او میشوندو به عبارت ساده تر این موارد جزو سابقه بیمه مشاغل سخت و زیان آور شخص محاسبه نمیشوند:
-
- استفاده از مرخصی بدون حقوق به مدت بیش از دو ماه به هر منظور و تحت هر عنوانعلاوه بر مرخصی مندرج در بند «ی» ردیف (۲) این ماده.
- اخراج، استعفا، انفصال و بازخریدی مشروط بر اینکه حداکثر تا دو ماه در مجموع پس ازتاریخ موارد مزبور در مشاغلی که سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به کار نشده یا طبق این آیین نامه نتواند بازنشسته شود.
- اشتغال در کارها و مشاغل عادی به مدت یک ماهد- اشتغال در حرف و مشاغل آزاد به مدت یک ماه.
- بیمه اختیاری به مدت یک ماهو- بیکاری بدون دریافت مقرری بیکاری بیش از دو ماه.
سوالات متداول:
آیا دوران سربازی جزو سابقه بیمه در مشاغل سخت و زیان آور محسوب میشود؟
ایام دوران خدمت سربازی در صورتی که شخص حداکثر تا دو ماه پس از پایان سربازی به شغل خود برگردد یا در مشاغل سخت و زیان آور دیگری مشغول به کار شود جزو سابقه او محسوب میشود.
آیا زنان میتوانند در مشاغل زیان آور کار کنند؟
خیر مطابق با متن صریح قانون اشتغال زنان و نوجوانان در مشاغل سخت و زیان آور غیر قانونی است.
با استفاده از نرم افزار حضور و غیاب آنلاین فینتو میتوانید به سادگی به تمام امور حضور و غیاب کسب و کار خود رسیدگی کنید. فینتو قابلیت تعریف بی نهایت کارگاه و پرسنل را دارد و با استفاده از این نرم افزار میتوانید حقوق پرسنل را تعریف کنید، انواع اضافات، کسورات، وام و مساعده و عوامل دلخواه خود را ایجاد و فیش حقوقی تهیه کنید. پرسنل نیز امکان مشاهده فیش حقوقی خود را خواهند داشت. فینتو ۳۰ روز مهلت استفاده رایگان از تمامی امکانات نرم افزار را دارد که شما میتوان همین حالا و با کلیک بر روی تصویر زیر، رسیدگی به کلیه امور حقوق و دستمزد را با فینتو آغاز کنید.
