همانطور که می دانید یکی از هزینه های مهم و اجتناب ناپذیر هر شرکت هزینه حقوق و دستمزد می باشد.برای آشنایی بیشتر با حقوق و دستمزد و برخی از قوانین کار، با من همراه شوید.
در واحد های تجاری دو گروه از افراد مشغول به کارند:
سیستم های حقوق و دستمزد، تنها کارکنان واحد های تجاری را در بر می گیرد.
رابطه کارمند_کارفرما:
زمانی که کارمند نیروی کار خود را در اختیار کارفرما قرار می دهد و کارفرما از حق کنترل و جهت بخشی به امور کارمند برخوردار می شود، آنجاست که رابطه ی کارمند_کارفرمایی شکل می گیرد.مثلا حقوقدانی که در قسمت امور حقوقی یک واحد تجاری کار می کند، عضوی از کارکنان آن واحد محسوب می شود اما وکیلی که وکالت واحد ذکر شده را در دادگاه برعهده دارد، یک پیمانکار مستقل است و مبلغ پرداختی به وی حق الزحمه محسوب می شود و جزو حقوق و دستمزد واحد نمی باشد.
حقوق:
همانطور که پیشتر نیز گفتم اصطلاح حقوق عموما برای مدیران، کارکنان اداری و افرادی که خدمات مشابه ارائه می دهند به کار می رود.مبلغ حقوق غالبا به طور ماهانه پرداخت می شود.
دستمزد:
همینطور پرداختی به کارگران(ساده، ماهر) را دستمزد گویند و مبلغ آن به صورت ساعت، هفته، ماه یا واحد تولید می باشد.
حال مزایا چیست؟
معمولا به کارکنان علاوه بر حقوق و دستمزد ثابت مزایایی مانند فوق العاده، پاداش و غیره تعلق می گیرد.
پاداش:
بسیاری از واحدهای تجاری علاوه بر مزد یا حقوق مبالغی را به عنوان پاداش برای کارکنان خود در نظر می گیرند.رقم پاداش بر حسب موارد مختلفی مانند میزان سود ویژه واحد، افزایش تولید، تقلیل ضایعات و غیره اندازه گیری می شود.همچنین میزان پاداش غالبا بر اساس دستور العمل های وزارت کار و یا از طریق توافق بین کارفرما و کارکنان تعیین می شود.
در صورتی که پاداش بر اساس درصد معینی از سود ویژه محاسبه شود دو مورد زیر ممکن است ملاک محاسبه قرار گیرد:
- سود ویژه قبل از کسر مالیات بر درآمد و پاداش
- سود ویژه پس از کسر مالیات بر درآمد و پاداش
حتما بخوانید: آشنایی کامل با موارد مشمول بیمه حقوق
حقوق و مزایا را می توان از نظر مستمر بودن یا نبودن به صورت زیر طبقه بندی کرد:
مزایای مستمر نقدی:
مزایایی که به صورت نقدی پرداخت می شود را مزایای نقدی می گویند.مزایای مستمر نقدی مجموعه پرداخت هایی است که به صورت مستمر(ماهیانه یا سالانه) و به صورت نقدی پرداخت می شود و معمولا در لیست حقوق و مزایا ثبت یا پرداخت می شود مانند:
حقوق ثابت، مزایای مستمر شغلی، حق اولاد، حق مقام، حق مسکن، حق ایاب و ذهاب و غیره
مزایای مستمرغیر نقدی:
مزایایی که به صورت غیر نقدی پرداخت می شوند اما به صورت مستمر(ماهیانه یا سالیانه) پرداخت می شوند را مزایای مستمر غیر نقدی می نامند مانند:
استفاده از مسکن واگذاری شده از طرف کارفرما(با یا بدون اثاثه )، استفاده از اتوموبیل واگذار شده از طرف کارفرما( با یا بدون راننده)، خواربار، بن کالا و غیره
مزایای غیر مستمر:
مزایایی می باشد که از طرف کارفرما به صورت غیر مستمر (ماهیانه یا سالیانه نیست) پرداخت می شود.مزایای غیر مستمر طبق قانون کار شامل موارد زیر است:
اضافه کار، فوق العاده ماموریت، هزینه سفر، پاداش انجام کار، عیدی و پاداش آخر سال و غیره
آشنایی با برخی از قوانین کار حقوق و دستمزد:
از آنجا که بسیاری از اختلاف هایی که ممکن است در محیط کار رخ دهد، موجب ضایع شدن وقت و منابع می شود، ضروری است تا هر کس که مسئولیتی را بر عهده می گیرد به طور کامل با چند و چون حوزه فعالیت خود آشنا شود.به طور مثال یک حسابدار حقوق و دستمزد علاوه بر اصول حسابدرای بایستی اطلاعات دقیقی از قوانین کار، تامین اجتماعی و مالیات نیز داشته باشد تا بتواند در کار خود موفق عمل کند.
بنابراین برای آشنایی بیشتر شما، تعاریف لازم را توضیح می دهم.
کارگر از نظر قانون کار چه کسی است؟
از نظر قانون کار کارگر فردی است که در مقابل دریافت حق الزحمه اعم از مزد، حقوق، سود، کمک عائله مندی، هزینه مسکن، خواربار، ایاب و ذهاب و غیره به درخواست کارفرما کار کند.
کارفرما چه کسی است؟
کارفرما شخصی(حقیقی یا حقوقی) است که کارگر به درخواست و به حساب او در مقابل دریافت حق الزحمه کار کند.
کارگاه چه محلی است؟
کارگاه محلی است که کارگر در آن به درخواست کارفرما (یا نماینده وی)، کار کند مانند موسسات صنعتی، کشاورزی، معدنی، خدماتی و غیره
قرارداد کار چیست؟
عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که بر اساس آن کارگر در برابر دریافت حق الزحمه کاری را به مدت موقت یا غیر موقت برای کارفرما انجام دهد.
طرق خاتمه قرارداد:
- فوت کارگر
- بازنشستگی کارگر
- ازکارافتادگی کلی کارگر
- انقضای مدت قرارداد کار و عدم تجدید آن
- استعفای کارگر
- پایان کار در قراردادهایی که مربوط به کار معین است
حق الزحمه چیست؟
کلیه دریافتهای قانونی که کارگر به اعتبار قراراد کار، اعم از مزایا یا حقوق، کمک عائله مندی، هزینه های مسکن، خواربار، ایاب و ذهاب، مزایای غیرنقدی، پاداش افزایش تولید، سود سالانه و نظایر آنها دریافت می کند، حق الزحمه می باشد.
مزد ( ماده 35):
به وجوه نقدی یا غیر نقدی و یا مجموع آنها که در مقابل انجام کار به کارگر پرداخت می شود مزد می گویند.
چنانچه مزد با ساعات انجام کار مرتبط باشد مزد ساعتی و چنانچه بر اساس محصول تولید شده یا میزان انجام کار در زمان معین باشد، کارمزد ساعتی نامیده می شود.
مزد ثابت ( ماده 36):
مجموعه مزد شغل و مزایای ثابت پرداختنی، مزد ثابت است.منظور از مزایای ثابت پرداختنی مزایایی است که بر حسب ماهیت شغل یا محیط کار و یا برای ترمیم مزد در ساعات عادی کار پرداخت می شود.مانند مزایای سختی کار
نکته: مزایای رفاهی و انگیزه ای مانند هزینه مسکن مزد ثابت نیست.
ماده 37:
اگر مزد به صورت روزانه یا ساعتی تعیین شود، پرداخت آن پس از محاسبه، در پایان روز، پایان هفته یا 15 روز یک بار صورت می گیرد. اما اگر ماهیانه باشد در پایان ماه انجام می شود.به این مزد حقوق گفته می شود.
ماده 38:
در انجام کار عادی که در شرایط مساوی در یک کارگاه انجام می شود، زن و مرد بایستی مزد برابر دریافت کنند.
ماده39:
مزد کارگرانی که به صورت نیمه وقت یا پاره وقت کار می کنند به نسبت ساعات کاری که انجام داده اند محاسبه و پرداخت می شود.
ماده 40:
گاهی قسمتی از مزد به صورت غیر نقدی پرداخت می شود.در این صورت باید ارزش مادی این گونه پرداخت ها معقول و منصفانه باشد.
ماده 41:
همه ساله شورای عالی کار موظف است میزان حداقل مزد کارگران را برای نقاط مختلف کشور با صنایع مختلف و با توجه به معیارهای مشخصی چون :
- درصد تورمی که همه ساله اعلام می شود
- حداقل مزدی که بتوان با آن زندگی یک خانواده ( به طور متوسط) را تامین کرد.
تعیین کند.
ماده 42:
حداقل مزد (که در بالا ذکر شد) باید به صورت نقدی پرداخت شود.
ماده 43:
کارگران روزمزد مستحق دریافت مزد برای روزهای جمعه، تعطیلات رسمی و مرخصی می باشند.نحوه محاسبه مزد آنها با توجه به دریافتی آخرین ماه کار آنهاست که نباید از حداقل مزد قانونی کمتر باشد.
ماده 45:
کارفرما فقط در موارد زیر می تواند از مزد کارگر برداشت کند:
- قانون صراحتا اجازه داده باشد
- کارفرما به عنوان مساعده وجهی به کارگر داده باشد
- برداشت اقساط وامی که کارفرما به کارگر داده است
- در اثر اشتباه محاسباتی مبلغ بیشتری به کارگر پرداخت شده باشد.
- برداشت اجاره بهای خانه های سازمانی
- وجوهی که پرداخت از طرف کارگر برای خرید اجناس ضروری از شرکت تعاونی مصرف همان کارگاه تعهد شده است
ماده 51:
کار کارگر بجز در موارد استثنی نباید از 8 ساعت در شبانه روز و 44 ساعت در هفته تجاوز کند.کارفرما می تواند با توافق کارگران، ساعت کار در بعضی از روزهای هفته را کمتر از 8 ساعت و در دیگر روزها بیشتر از 8 ساعت تعیین کند به طوری که مجموع ساعات کار کارگر ددر هفته از 44 ساعت بیشتر نشود.
ماده 52:
تعداد ساعات کاری برای کارهای سخت و زیرزمینی حداکثر 6 ساعت در شبانه روز و 36 ساعت در
هفته می باشد.
ماده 59:
در صورتی که با موافقت کارگر به وی کار اضافی سپرده شود، کارفرما بایستی به ازای هر ساعت اضافه کاری 40% مزد ساعت عادی نیز(یعنی جمعا 140% مزد ساعت عادی برای هر ساعت اضافه کاری)، به کارگر بپردازد.تعداد ساعات اضافه کاری نباید از 4 ساعت در شبانه روز تجاوز کند.
ماده 64:
مرخصی استحقاقی سالانه کارگران جمعا یک ماه است.این مدت برای کارگرانی که به کارهای سخت و زیان آور مشغولند یک هفته بیشتر(پنج هفته) می باشد.
بیمه شده کیست؟
کسی است که مشمول قوانین تامین اجتماعی باشد و با پرداخت مبالغی به عنوان حق بیمه، حق استفاده از مزایای مقرر آن را بدست آورد.
غرامت دستمزد:
وجوهی است که در ایام بارداری، بیماری و عدم توانایی موقت اشتغال به کار و عدم دریافت مزد یا حقوق، به جای مزد یا حقوق بیمه شده در این ایام پرداخت می شود.
کمک هزینه ازدواج:
مبلغی است که طبق شرایط خاصی به فرد بیمه شده پرداخت می شود تا هزینه های ناشی از ازدواج جبران شود.
کمک عائله مندی:
مبلغی است که طبق شرایط خاصی توسط کارفرما جهت کمک عائله مندی به بیمه شده پرداخت می شود.
از کارافتادگی کلی:
کاهش قدرت کار بیمه شده به طوری که نتواند یک سوم درآمد سابق خود را بدست آورد.
بازنشستگی:
عدم اشتغال بیمه شده به خاطر رسیدن به سن بازنشستگی مقرر( مردان 60، زنان 55).
مستمری:
وجهی که طبق شرایط مقرر به منظور جبران قطع تمام یا قسمتی از درآمد، به بیمه شده است و در صورت فوت او به بازماندگانش پرداخت می شود.
مشمولین مستمری به صورت زیر می باشند:
- افرادی که به هر عنوانی در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار می کنند.
- صاحبان حرفه و مشاغل آزاد
- دریافت کنندگان مستمری های بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت
در این پست سعی داشتم تا بیشتر با تعاریف و برخی از قوانین کار مربوط به حقوق و دستمزد آشنا شوید.
فینتو یک سیستم آنلاین برای محاسبه حقوق و دستمزد می باشد.با این سیستم شما به سادگی قادر خواهید بود تا حقوق و دستمزد کارکنان خود را با صرف کمترین زمان و پرداخت کمترین تعرفه ها،محاسبه کنید و فیش حقوقی چاپ کنید. همچنین در سیستم حقوق و دستمزد فینتو می توانید دیسکت بیمه، مالیات و بانک را به سادگی در یافت کنید.منتظر چی هستید! ثبت نام کنید و لذت ببرید.
