تعریف فرهنگ سازمانی و کارهای مفید برای پیشبرد فرهنگ سازمانی

فرهنگ سازمانی و یا فرهنگ محیط کار بخشی اساسی از یک سازمان است که مدیران نقش بسیار پررنگی در شکل گیری آن دارند.
به طوری که بعضی محققین عقیده دارند به دلیل ارتباطات مدیران و همچنین تاثیر آنها بر کارمندان، نقش مدیران در چگونگی فرهنگ یک سازمان بیش از 70 درصد است.

فرهنگ سازمانی چیست؟

فرهنگ سازمانی در واقع مجموعه ای از باورها، ارزش ها، مفروضات، فلسفه، انتظارات و… است که بین همه اعضای یک سازمان مشترک است و رفتار و افکار افراد در سازمان را تحت شعاع قرار داده، به آن جهت می دهد و همچنین اعضای جدید نیز با ورود به سازمان از آن پیروی خواهند کرد. فرهنگ سازمانی شامل چشم انداز سازمان، ارز‌ش ها، قوانین، دیدگاه افراد به مسائل، اعتقادات در سازمان و… می شود که باعث می‌شود دیدگاه افراد را نسبت به مسائل پیش رو در سازمان شکل دهد. این فرهنگ توسط مدیر و رهبر سازمان تنظیم می شود.
مفهوم فرهنگ سازمانی می تواند از 4 بعد مورد برسی قرار گیرد:

• قوانین جمعی برای بروز رفتارها، سنت ها و هنجارها در مورد سازمان های داخل و خارج
• الگوی تعاملی میان گروه های مختلف (کارکنان با مدیرها، مشتریان با ذینفعان و…)
• فرضیه های پذیرفته شده و مشترک در مورد ارزش ها، باورها و… در یک سازمان
• آموزش به افراد جدید و تقویت این آموزش

برخی از رهبران به اشتباه تصور می کنند که فرهنگ سازمانی تنها یک پدیده اجتماعی است. اما فرهنگ بیشتر در مورد ارزش ها، افکار، ﺁداب و رسوم و رفتارها است. این عوامل تأثیر بسزایی بر عملکرد و تصمیم‌گیری کارمندان دارد. برخی از فرهنگ های محیط کار انگیزه های کارکنان را از بین می برند و کاری می کنند که کارمندان احساس کنند هیچ کنترلی بر محیط خود ندارند و انگیزه خود را برای انجام کارهای جدید و خلاقیت از دست می دهند.
با این وجود مدیران و رهبران می توانند با انجام بعضی امور به طور روزانه فرهنگ سازمانشان را بهبود بخشند.

انواع فرهنگ سازمانی

فرهنگ سازمانی از 4 نوع فرهنگ تشکیل شده است و این انواع اولین بار توسط کوین و کامرون ارائه شده است:

1. فرهنگ قبیله ای
2. فرهنگ سلسله مراتبی
3. فرهنگ بازاری
4. فرهنگ توسعه گرایی

حتما بخوانید: چند نکته مدیریت سرمایه برای کارآفرینان

دلایل اهمیت و ضرورت فرهنگ سازمانی برای سازمان ها

فرهنگ سازمانی این قابلیت را دارد که بر تمامی جنبه های یک سازمان اعم از شیوه برقراری ارتباط، شرایط، قوانین، قرارداد ها و… تاثیر بگذارد و در واقع برای انجام همین کار به وجود آمده است. ما برای یکپارچه سازی افراد در یک سازمان و هم راستا کردن کارکنان برای رسیدن به اهداف به فرهنگ سازمانی نیاز داریم. اهدافی که همه کارمندان برای رسیدن به آن ها تلاش می کنند. فرهنگ سازمانی به جذب و یافتن افراد مستعد در کار کمک می کند و علاوه بر این که تاثیرات مثبتی بر کارمندان و محیط یک شرکت می گذارد، برای مشتریان هم بسیار مهم است.
در زیر برخی از دلایل اهمیت فرهنگ سازمانی آورده شده است:

1. فرهنگ سازمانی هویت و برند سازمان شما را در تمام سطوح تعریف می کند.
2. در واقع این ارزش های سازمان شما هستند که به فرهنگ سازمانتان تبدیل می شوند و در همه جنبه ها نمود پیدا می کنند.
3. فرهنگ سازمانی باعث می شود که کارمندانتان به منتقدین و یا حامیان خوبی تبدیل شوند.4
4. با فرهنگ سازمانی خوب، شما می توانید کارمندانتان را وفادار سازید و از ماندنشان در سازمان تا مدت ها اطمینان حاصل کنید.
5. فرهنگ سازمانی با یک پارچه کردن اعضای یک سازمان، آن سازمان را به یک تیم قوی تبدیل می کند.
6. فرهنگ سازمانی خوب با هماهنگ سازی و یک رنگ سازی اعضای یک سازمان به معارفه ها و مذاکرات کمک خواهد کرد.
7. فرهنگ سازمانی با برقراری تعادل بر رفاه و آرامش کارمندان و در نتیجه بر بازدهی و عملکرد آن ها تاثیر می گذارد.

ویژگی هایی که یک فرهنگ سازمانی خوب باید داشته باشد

یک فرهنگ سازمانی خوب باید:

1. به گونه ای باشد که اهداف سازمان و کارکنان را در یک مسیر و جهت قرار دهد.
2. شامل فرهنگ قدردانی باشد و افراد سازمان به دلیل مشارکت ها و عملکرد خوب تشویق شوند.
3. شامل فرهنگ اعتماد باشد تا افراد سازمان و تیم ها بتواند با اعتماد به هم خود را به آسانی ابراز کرده و به یکدیگر متکی شوند.
4. شامل فرهنگی باشد که کارمندان را به سمت پیشرفت و عملکرد بهتر سوق دهد و شرایطی برای تشویق افراد برای رسیدن به موفقیت، هم توسط سازمان و هم توسط همکاران فراهم آیدو
5. مدیران را به سمت انعطاف پذیری سوق دهد تا بتواند در مقابل تغییرات اللخصوص تغییرات مثبت منعطف باشند و جبهه گیری نکنند.
6. بتواند فرهنگ کار تیمی را جا بیاندازد به گونه ای که در این مسیر اعضا از یکدیگر پشتیبانی کرده و به سمت بازدهی بهتر سوق پیدا کنند.
7. مولفه اصلی آن صداقت باشد زیرا مانند صداقت نیز مانند اعتماد باعث می شود افراد برای تصمیم گیری ها و ایجاد مشارکت به یکدیگر متکی شوند.
8. نوآورانه باشد تا مدام بروز رسانی شده و با فناوری های روز، منابع و بازار هم پا شود. به این ترتیب افکار و ایده های خلاقانه در تمامی جنبه های سازمان تاثیر می گذارد.
9. شرایطی را فراهم آورد که کارمندان احساس ایمنی روحی داشته باشند تا بتوانند به راحتی بازخورد دهند و نظرات مغایر خود را اعلام نمایند. به یاد داشته باشید که انتقادات موثر به پیشرفت سازمان کمک می کند.

حتما بخوانید: اهمیت رفتار سازمانی و اهداف آن

5 قانون اصلی برای شکل گیری فرهنگ سازمانی سالم

برای داشتن یک فرهنگ سازمانی سالم کافی است تا به چند نکته ساده توجه کنید. بدیهی است که عدم توجه به هر یک از این اصول می تواند شما را از داشتن یک فرهنگ سازمانی قوی دور نگه دارد. هدف از داشتن یک فرهنگ سازمانی ایده آل کمک به رشد و تعالی کسب و کار است که تنها با پایبندی به اصول زیر میسر می شود.

1.تغییر را از خودتان شروع کنید

تاثیر افکار و رفتار مدیریت یک سازمان بر کسی پوشیده نیست. از این رو اکثر مدیران در تلاش‌ برای بهبود و ارتقای رفتار خود هستند. چراکه به تبع آن کارکنان نیز تغییر می‌کنند و به سوی بهتر شدن گام برمیدارند. بنابراین بهتر است برای بهبود فرهنگ سازمانی خود به عنوان یک مدیر یا صاحب کسب و کار در ابتدا رفتار خود را بهبود ببخشید. بدین ترتیب این تغییر توسط ضمیر ناخودآگاه، منجر به تغییر افکار شما نیز می‌شود. هنگامی که تغییری در رفتار و افکار مدیر یک کسب‌وکار نمود پیدا کرد، به تدریج کارکنان نیز شروع به تغییر خواهند کرد تا با مدیر خود همسو شوند. به این ترتیب فرهنگ سازمانی بر اساس اصول جدیدی شکل می‌گیرد.

2.رفتار را به اهداف تبدیل کنید

رفتار هر شخص نشان دهنده شخصیت او است. این مسئله دقیقا در مورد سازمان نیز صدق می کند. به این ترتیب که وقتی تغییری بنیادین در افکار و رفتار تک تک کارکنان سازمانی ایجاد می‌شود، به تدریج این تغییر به هدفی تبدیل می‌شود که همه کارکنان در تلاش برای رسیدن به آن هستند. بطور مثال اگر با تغییر رفتار سازمانی سعی دارید به سمت مشتری مداری پیش بروید، به تدریج مشتری مداری به هدف کسب و کار تبدیل خواهد شد. بنابراین هر تصمیم و عملکردی که خارج از این هدف باشد، نادرست تلقی می‌شود.

3. از کارمندان خود بابت بهبود و رشد قدردانی کنید

یکی از مهم‌ترین اصولی که در هر فرهنگ سازمانی باید به آن توجه ویژه ای شود، تقویت و ارتقای عزت نفس کارکنان است. اگر کارکنان شما احساس کنند که هیچ تفاوتی بین کارمند دقیق و منظم و بی‌نظم وجود ندارد، به تدریج انگیزه خود را برای بهتر شدن از دست می‌دهند. این در حالی است که قدردانی از کارمندان نمونه علاوه بر انگیزه دادن به آن‌ها عزت نفس آن‌ها را نیز تقویت می‌کند. چراکه در این شرایط کارکنان احساس می‌کنند وجود آن‎‌ها تاثیر گذار و با اهمیت بوده و سازمان به درستی بر توانایی ها و تلاش های آنان آگاه است. همین نکته به ظاهر ساده بطور عجیبی می‌تواند تا حد قابل توجهی فرهنگ سازمانی شما را تقویت کند.

4.یادگیری فراموش نشود

حتی اگر آب هم در یک جا بماند، گندیده می‌شود. بنابراین هرگز اجازه ندهید ذهن شما دچار یک چرخه تکرار شود. یادگیری مداوم مدیر و کارکنان یک سازمان پویایی لازم را ایجاد می‌کند. به همین دلیل است که سازمان‌های پویا معمولا فرهنگ سازمانی فوق‌العاده‌ای با خود به همراه دارند. برای بهبود فرهنگ سازمانی کسب‌وکار خود بهتر است یادگیری چگونگی مدیریت رفتار سازمانی از منظر مدیر و کارمندان را در اولویت قرار دهید.

5.آهسته و پیوسته پیش روید

به قول معروف رهرو آن نیست که گهی تند و گهی خسته رود، رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود! بنابراین به عنوان یک مدیر انتظار تغییر یک شبه را نداشته باشید. تغییر فرهنگ سازمانی و بهبود آن فرآیندی است زمانبر. در این میان نیز مدیری موفق می‌شود که به اندازه کافی صبور باشد. تنها مسئله‌ای که در این مورد باید به آن توجه کنید، پرهیز از در جا زدن است. بنابراین هر روز سعی کنید در صدد بهبود شرایط تلاش کنید. اما این اصل را فراموش نکنید که تنها زمانی موفق خواهید شد که از امید دست نکشید.

برخی از راه های بهبود و پیشبرد فرهنگ سازمانی

1.نسبت به کارمندان احترام قائل باشید

مفهوم مهربان بودن با کارمندان همیشه با حرف نیست و گاه با انجام و بعضی اعمال حس می شود. بسیاری از کارمندان خود را از رهبرانشان جدا و بی‌احترام حس می کنند. نیازی نیست تا رهبران با کارمندان بهترین دوست شوند. با برقراری ارتباط و تعامل, رهبران میتوانند فرهنگ سازمانی خود را به نحو چشمگیری شکل دهند.
کارمندان دوست دارند که دیده شوند و رهبران ببینند. ﺁنان می‌خواهند که رهبران شان به مشکلاتی که با ﺁن روبرو هستند پی ببرند. همچنین به فرصت‌هایی نیاز دارند که سؤالات یا نگرانی‌های خود را مطرح کنند. جلسات دوره ای سازمان که مدیران برای تعامل با کارکنان در محیط کار خود برگزار می کنند، می تواند به رفع این نیازها کمک کند.
در بسیاری از سازمان ها، جلسات محدود به برنامه ها یا رویدادهای رسمی است و بیشتر برای گزارشگیری از کارمند است. در صورتی که گاه نیاز است تا کارمند نیز سوالاتی را از مدیر خود بپرسد و مشکلاتش را در میان بگذارد که این موضوع بسیار بر فرهنگ سازمانی تاثیر دارد.

2.ﺁنچه را که در سازمان اتفاق می‌افتد با دیگران در میان بگذارید

بسیاری از رهبران در مقابل ارتباط برقرار کردن با دیگران جبهه می گیرند و این یک فرهگ سازمانی غلط را به وجود می آورد. این یک مشکل اساسی است، زیرا کارکنان تمایل دارند این شکاف ها را پر کنند و حس مفید بودن کنند. رهبران باید شفاف و باز باشند، به ویژه در مورد تغییرات و تحولاتی که در سازمان در حال اتفاق افتادن است. این کار نیاز به ارتباط مکرر دارد.
اشتراک گذاری ﺁنچه در حال اتفاق افتادن است کافی نیست؛ رهبران باید به سوالات پاسخگو باشند و این فرهنگ سازمانی را ترویج دهند.
کارمندان زمانی که انگیزه کار را درک کنند، احتمال بیشتری برای پذیرش تغییر وجود دارد و می توانند ببینند که این انگیزه چگونه ماموریت سازمان را به پیش می برد و بر عملکرد فردی نیز تاثیر می گذارد.
کارمندان میخواهند صدایشان را مدیران بشنوند و برای دانش و تجربه آنها ارزش قائل باشند. اما شنیده شدن تنها کافی نیست و مدیران پس از آنکه نظرات کارمندان خود را شنیدند باید به آن عمل کنند، در غیر اینصورت پس از مدتی دیگر کارمندان نطراتشان را با شما در میان نمی گذارند.
به نظر کارمندان احترام بگذارید و به آن عمل کنید و فرهنگ سازمانی تان را بهتر کنید.

3.افزایش مسئولیت پذیری و عدالت

بسیاری از کارمندان حس می کنند که پاسخگویی در سازمان به صورت نسبی است و تنها آنها هستند که سخت کار می کنند و به قوانین احترام می گذارند.
این امر به خصوص زمانی صدق می کند که در فرهنگ سازمانی پاداش های کمی برای برتری قائل باشید و افراد بر اساس لیاقت بر سر کار نباشند.
اگر رهبران رفتارهای مطلوب را مدل نکنند و فرهنگ سازمانی را به شکل درست نسازند، در بین کارمندان این تفکر ایجاد می شود که قوانین سازمان استبدادی است.
چالش دیگر که ممکن است در سازمان به وجود آید، تنش بین واحدهای مختلف است و کارمندان تصور می کنند که یک گروه از گروه دیگر ارزش بیشتری برای مدیران دارند. این اغلب از سوء تفاهم ناشی می شود، یعنی، وقتی افراد قوانین مربوط به هر گروه کاری را نمی دانند و تصور می کنند در حق آنها اجحاف شده است.
در چنین مواقعی رهبران باید جلسات و گفتگو‌های غیرعملی را بیشتر کنند. این کار نه تنها باعث کاهش راندمان کاری می شود، بلکه به روان کردن کارها و افزایش کارﺁیی کمک می کند.
سخن پایانی:
هیچ دستورالعمل مشخصی برای رابطه با کارمندان وجود ندارد تا مدیران بتوانند دقیقا طبق آن عمل کنند اما این موضوع کاملا مشخص است، رهبرانی که به فرهنگ سازمانی توجه می کنند در اصل خود را برای گسترش کسب و کارشان آماده می کنند.

معرفی فینتو