بدهکار و بستانکار از پایه ای ترین مفاهیم دنیای حسابداری هستند. با این حال در بسیاری از موارد حسابداران هنگام ثبت اسناد مالی و انتخاب این دو، گیج میشوند. امروز این آموزش را برای شما آماده کرده ایم تا یک بار برای همیشه بدهکار و بستانکار در حسابداری را به طور کامل و به زبان ساده یاد بگیرید پس مثل همیشه تا انتها همراه باشد.
بدهکار و بستانکار در حسابداری
در دنیای حسابداری برای ثبت هر سند مالی دو طرف وجود دارد . طرف اول بدهکار و طرف دوم بستانکار است.در دفاتر حسابداری بدهکار و بستانکار همیشه حساب ها را متعادل نگه میدارند و مجموع آن ها باید باهم برابر باشد در غیر این صورت ثبت اسناد و رویدادهای مالی باید مجددا مورد بررسی قرار بگیرد. با استفاده از نرم افزارهای حسابداری مانند نرم افزار حسابداری فینتو ثبت اسناد و بدهکار و بستانکار رویدادهای مالی به صورت خودکار انجام میشود. با این حال یاد گرفتن مفهوم این دو برای هر کسب و کاری ضروری است.
بدهکار در حسابداری
به زبان خیلی ساده همیشه در حسابداری، حسابی که دریافت کننده است بدهکار است. افزایش حساب بدهکار نیز با کاهش حساب بستانکار همراه است. در حسابداری همواره برخی حساب ها ماهیت بدهکار دارند که در ادامه آن ها را باهم یاد میگیریم.
انواع حساب های بدهکار
حساب هایی که دارای ماهیت بدهکار هستند شامل موارد زیر هستند. درک و یادگیری این موارد باعث ثبت صحیح رویدادهای مالی و صورت های تجزیه و تحلیل مالی میشود.
- دارایی ها: شامل زیر حساب های وجه نقد، بانک، حساب ها و اسناد دریافتنی، موجودی کالا، پیش پرداخت ها، دارایی های ثابت و دارایی های نامشهود
- هزینه ها: شامل مواردی مانند هزینه حقوق و دستمزد، اجاره، تبلیغات، استهلاک و..
- برداشت صاحبان سهام: کلیه برداشت های صاحبان سهام در شرکت های سهامی و تضامنی ماهیت بدهکار دارد.
بستانکار در حسابداری
بستانکار نیز به زبان ساده به معنای طرف پرداخت کننده است. بنابراین در کسب و کار ما همواره طرف یا حسابی که پرداخت کننده وجه است را به عنوان بستانکار ثبت میکنیم.
انواع حساب های بدهکار
حساب هایی که ماهیت بستانکار دارند شامل موارید زیر هستند:
- بدهی ها: شامل حساب های پرداختنی اسناد پرداختنی، وام های دریافتنی، هزینه های پرداختنی، مالیات پرداختنی سود سهام پرداختنی، اجاره پرداختنی، حقوق و دستمزد پرداختنی سود سهام پرداختنی، بهره پرداختنی و…
- حقوق صاحبان سهام: سرمایه اندوخته، سود انباشته، مازاد تجدید ارزیابی
- مازاد تجدید ارزیابی
- درآمدها: فروش کالا و خدمات، درآمد اجاره، درآمد سرمایه گذاری و..
بیشتر بخوانید: چرخه حسابداری چیست؟ آموزش جامع تمامی مراحل
نحوه ثبت بدهکار و بستانکار
در اصول و قاعده حسابداری ترتیب و ساختاری برای ثبت بدهکار و بستانکار در نظر گرفته است. همیشه در سطر اول بدهکار و در سطر دوم بستانکار نوشته میشود و این ترتیب هرگز به صورت برعکس انجام نمیشود. همچنین سطر بستاکار همیشه در سطر دوم و با کمی فاصله از سطر بدهکار درج میشود. به ساختار زیر دقت کند.
بانک: X ریال بدهکار
درآمد و هزینه: X ریال بستانکار
اکنون که با توضیح و مفهوم بدهکار و بستانکار در حسابداری آشنا شدید، باهم یک مثال را مرور میکنیم تا با مفهوم بدهکار و بستانکار بیشتر آشنا شویم:
اگر از محل سرمایه مبلغ 5.000.000.000 ریال به حساب بانک واریز شود در این حالت بانک به عنوان دریافت کننده بدهکار و حساب سرمایه عنوان پرداخت کننده بستانکار خواهد بود و ثبت حسابداری آن به شرح زیر است:
بانک: 5.000.000.000 بدهکار
سرمایه: 5.0.000.000 بستانکار
ثبت ساده حسابداری
پس از ثبت سند بدهکار و بستانکار لازم است که در سطر سوم شرح سند مالی مربوطه را بنویسیم. اگر مثال بالا را در نظر بگیریم، ثبت سند حسابداری و شرح آن به شکل زیر تکمیل میشود:
بانک: 5.000.000.000 بدهکار
سرمایه: 5.0.000.000 بستانکار
واریز وجه به حساب بانک توسط
فیش شماره …. از محل سرمایه
ثبت مرکب حسابداری
ثبت مرکب از تجمیع چند ثبت به صورت یک جا انجام میشود و مربوط به رویدادهای مالی است که در یک روز انجام میشوند. به عبارتی اگر در یک روز چند رویداد مالی داشته باشیم، میتوانیم آن ها را تجمیع کنیم و در یک سند ثبت کنیم. ثبت مرکب میتواند شامل چند بستانکار و چند بدهکار باشد.
برای درک بهتر آن به مثال زیر توجه کنید:
رویداد مالی شماره 1 : تصور کنید از حساب سرمایه 5.000.000.000 به حساب بانک واریز شده است که ثبت حسابداری ساده آن به شکل زیر است:
بانک: 5.000.000.000 بدهکار
سرمایه: 5.0.000.000 بستانکار
واریز وجه به حساب بانک توسط فیش شماره …. از محل سرمایه
رویداد مالی شماره 2: تصور کنید که کالایی فروخته شده است و بابت آن 100.000.000 ریال از مشتری دریافت شده است. در این حالت حساب بانک به عنوان دریافت کننده بدهکار و حساب درآمد و فروش به عنوان پرداخت کننده بستانکار است و ثبت ساده حسابداری آن به شرح زیر است:
بانک: 100.000.000 بدهکار
درآمد و فروش: 100.000.000 بستانکار
واریز وجه به بانک طی تراکنش شماره ….
اکنون تصور کنید که ما قصد داریم ثبت سند مرکب این دو رویداد مالی را در یک سند انجام دهیم. در این حالت ثبت حسابداری مرکب آن به شرح زیر خواهد بود:
بانک: 5.100.000 بدهکار
سرمایه: 5.000.000.000 بستانکار
درآمد و فروش: 100.000.0000 بستانکار
واریز وجه به حساب بانک توسط فیش شماره …. از محل سرمایه و واریز وجه به حساب بانک طی تراکنش بانکی شماره…
بدهکار و بستانکار در ترازنامه
همانطور که قبلا در آموزش ترازنامه گقتیم، ستون اول ترازنامه مربوط به حساب های بدهکار و ستون دوم مربوط به حساب های بستانکار است. در انتهای تمامی صورت های مالی از جمله ترازنامه، جمع ستون بدهکار و بستانکار باید برابر باشد.
بیشتر بخوانید: حسابداری خدماتی چیست؟ نمونه کدینگ حسابداری خدماتی
سوالات متداول
مانده بدهکار یعنی چه
مانده بدهکار به این معنا است که مقدار بدهکاری یک حساب بیش تر از مقدار بستانکاری آن است.از جمله حساب هایی که معمولا دارای مانده بدهکار هستند میتوان به حساب دارایی ها و هزینه ها اشاره کرد. برای درک بهتر مانده بدهکار یک مثال را باهم مرور میکنیم. تصور کنید که شرکتی دارای 50 میلیون تومان وروئی نقدی است (بدهکار) و 20 میلیون تومان پرداخت نقدی داشته است (بستانکار) پس از کسر این دو از هم، حساب موجودی نقد دارای 30 میلیون تومان مانده بدهکار است. نکته مهم این است که اگر حسابی که ماهیت آن باید بستانکار باشد (مثلاً حساب درآمد یا بدهی‌ها)، به دلایلی دارای مانده بدهکار باشد، ممکن است نشان دهنده یک مشکل حسابداری یا اشتباه در ثبت باشد که نیاز است از صحت ثبت اسناد حسابداری و ثبت های انجام شده اطمینان حاصل کنید
مانده بستانکار یعنی چی
مانده بستانکار به این معنا است که میزان بستانکاری یک حساب یا به عبارتی جمع ستون بستانکار بیشتر از جمع ستون بدهکار است. حساب بدهی، درآمد و حقوق صاحبان سهام معمولا دارای مانده بستانکار هستند. مانده بستانکار گزینه خوبی برای بررسی وضعیت بدهی شرکت، درآمد شرکت و میزان سرمایه سهمداران است. برای درک بهتر این موضضوع فرض کنید حساب “وام دریافتی” یک شرکت دارای 50 میلیون تومان وام دریافت شده (بستانکار) و 10 میلیون تومان بازپرداخت وام (بدهکار) باشد. در این صورت، این حساب دارای 40 میلیون تومان مانده بستانکار خواهد بود.
بدهکار دوره قبل یعنی چه؟
بدهکار دوره قبل به معنای بدهی است که در انتهای دوره مالی قبلی وجود داشته است و به دوره مالی جدید منتقل شده است. وجود این مانده به این معنا است که شرکت به از دوره مالی قبلی طلب های دریافت نشده ای دارد.
بستانکار دوره قبل یعنی چه
بستانکار دوره قبل نیز به معنای بستانکاری است که از دوره مالی قبل به دوره مالی جدید منتقل شده است و شرکت باید مبالغی را به ذی نفعان مبوطه پرداخت کند. بنابراین بستانکار دوره قبل به معنای بدهی شرکت است که از دوره مالی قبل باقی مانده است و باید آن را پرداخت نماید.
