اعتبار اسنادی داخلی به عنوان یک ابزار یا واسط امن بانکی همواره برای بازرگانان و در قراردادهای پیمانکاری مورد سوال است. امروز قرار است در این آموزش از فینتو به صفر تا صد هرآنچه که لازم است درباره اعتبار اسنادی و گشایش اعتبار اسنادی بدانید بپردازیم پس مثل همیشه تا انتها همراه فینتو باشیم.
تعریف اعتبار اسنادی
اعتبار اسنادی (LC) به زبان ساده یک ابزار پرداخت بانکی است که در قراردادهای میان فروشنده و خریدار، بانک به عنوان واسط و تضمین کننده قرارداد عمل میکند و به این ترتیب ریسک قرارداد را کاهش میدهد. ساز و کار اعتبار اسنادی به این صورت است که خریدار از بانک میخواهد تا سندی را تنظیم کند که طی آن به فروشنده این اطمینان را بدهد که در صورت ایفای کامل تعهدات و مفاد قرارداد و تحویل کالا و خدمات در موعد مقرر، مبلغ کالا یا خدمات از سوی بانک به فروشنده پرداخت خواهد شد. بنابراین خریدار اطمینان خواهد داشت که پیش از آن که به طور مستقیم مبلغ را به فروشنده پرداخت کند، کالا یا خدمت خود را دریافت خواهد کرد. فروشنده نیز از طرف بانک این تضمین را میگیرد که با ایفای تعهدات قرارداد، مبلغ خود را دریافت خواهد کرد. نکته مهم این است که هنگام خریدار یا کارفرمای متقاضی هنکام درخواست اعتبار اسنادی نباید چک برگشتی یا بدهی معوقه ای به سیستم بانکی کشور داشته باشد. فروشنده نیز باید تمامی اسناد و مدارک مربوط به تحویل یا ارایه کالا را به بانک ارایه دهد زیرا بانک تنها با دریافت اسناد تحویل کامل کالا/خدمات، مبلغ را پرداخت خواهد کرد. همچنین بانک ها معمولا بدون دریافت وثیقه نقدی یا ضمانت معتبر، گشایش اعتبار اسنادی را انجام نمیدهند.
اشخاص دخیل در اعتبار اسنادی به شرح زیر هستند:
- متقاضی: شخص خریدار یا کارفرمایی که درخواست گشایش اعتبار اسنادی را به بانک میدهد
- ذی نفع: فروشنده یا پیمانکار رتبه بندی شده ای که مبلغ قرارداد به او پرداخت میشود
- بانک گشایش کننده: بانکی که بنا بر درخواست متقاضی، اعتبار اسنادی را صادر میکند.
- بانک ابلاغ کننده: بانکی که از طرف بانک گشایش کننده، صدور اعتبار اسنادی را به فروشنده یا پیمانکار اعلام میکند. بانک تأييدكننده: بانكي كه بنا به درخواست و يا با اجازه بانك گشايش كننده، تأييد خود را بر اعتبار اسنادي داخلي مي افزايد.
- بانک تعيين شده: بانكي كه از سوي بانك گشايش كننده، مجاز به دريافت اسناد و يا بررسي اسناد و پذيرش پرداخت به ذي نفع مي گردد.
نحوه محاسبه کارمزد اعتبار اسنادی داخلی
بانک برای گشایش اعتبار استادی داخلی کارمزد دریافت میکند. نرخ کارمزد اعتبار اسنادی بسته به میزان و مدت اعتبار متفاوت است. کارمزد گشایش اعتبار اسنادی به شرح زیر است:
کارمزد گشایش اعتبار اسنادی داخلی
- برای سه ماه اول ، کارمزد حدود ۱.۵ در هزار (۰.۱۵٪) مبلغ اسناد.
- برای سه ماه دوم نیز همین نرخ ۱.۵ در هزار اعمال میشود.
- حداقل مبلغ کارمزد معمولاً ۵۰۰,۰۰۰ ریال است
کارمزد تأیید اعتبار توسط بانک تأییدکننده
- این کارمزد نیز حدود ۰.۷۵ در هزار (۰.075٪) برای هر سه ماه یا کسر آن است
کارمزد بررسی اسناد
- مبلغی معادل ۰.۵ در هزار (۰.05٪) از مبلغ اسناد به عنوان کارمزد بررسی از متقاضی اخذ میشود.
کارمزد تعهد پرداخت در اعتبار اسنادی مدت‌دار
- در برخی شرایط، بانک‌ها مبلغی معادل ۲٪ از مبلغ قابل پرداخت (پس از کسر پیش‌پرداخت و خسارات ریالی مربوطه) را به طور سالانه دریافت می‌کنند
سر رسید اعتبار اسنادی چقدر است؟
مطابق با مصوبه دولت، سر رسید اعتبار اسنادی برای خرید کالا حداقل ۶ ماه و برای سایر موارد حداکثر ۱۸ ماه است.
و تنها با تایید و اجازه هیات عامل بانک گشایش کننده میتواند طولانی تر باشد.
انواع اعتبار اسنادی
اعتبار اسنادی را مطابق با قوانین ایران میتوان بر حسب ماهیت و کاربرد به انواع زیر تقسیم کرد. در سایر کشورها انواع دیگری از اعتبار اسنادی یا LC وجود دارند. در ادامه انواع آن ها را باهم یاد میگیریم.
اعتبار اسنادی برگشت ناپذیر
اعتبار اسنادی برگشت ناپذیر به نوعی اعتبار اسنادی گفته میشود که پس از گشایش بدون موافقت ذی نفع (فروشنده) نمیتوان آن را تغییر داد یا لغو کرد. این نوع از اعتبار که در ایران نیز مرسوم تر است امنیت بیشتری را برای فروشنده تضمین میکند.
اعتبار اسنادی برگشت پذیر
همانطور که حدس میزنید این نوع از از اعتبار اسنادی برخلاف نوع برگشت ناپذیر است و امکان تغییر یا لغو آن بدون نیاز به تایید فروشنده وجود دارد. این نوع از اعتبار اسنادی معمولا توسط بانک ها انجام نمیشود و تنها در صورت تقاضای شخص فروشنده امکان گشایش آن وجود دارد. چرا که ریسک دریافت یا ضرر را برای فروشنده زیاد میکند.
اعتبار اسنادی دیداری چیست
اعتبار اسنادی دیداری رایج ترین نوع اعتبار اسنادی در زمان نیاز به نقدینگی فوری از سوی فروشنده است. در این نوع از اعتبار بانک حداقل ۱۰٪ از مبلغ اعتبار را هنگام گشایش از خریدار دریافت مینماید و به صورت فوری یا حداکثر طی مدت زمان چند روز پس از دریافت مدارک و تایید اسناد مرتبط از فروشنده، مبلغ را به او پرداخت میکند.
اعتبار اسنادی مدت دار یا نسیه
در این نوع از اعتبار اسنادی بانک هنگام گشایش، ۱۰٪ از مبلغ اعتبار را به صورت پیش دریافت و ۱۰٪ د را به عنوان میان دریافت از خریدار دریافت میکند. پس از تطابق اسناد و دریافت وجه تضمین یا ضمانت نامه معتبر، طی مدت زمان ۳۰، ۶۰ یا ۹۰ روز، مبلغ را به فروشنده پرداخت خواهد کرد. همچنین اعتبار ایت مدل از اعتبار اسنادی نمیتواند بیش از ۳۶۵ روز (یک سال) باشد.
اعتبار اسنادی غیرقابل انتقال
در ایران تمامی اسناد اعتباری داخلی به صورت غیرقابل انتقال صادر میشوند مگر اینکه در متن اعتبار اسنادی ذکر شده باشد که قابل انتقال است. منظور از غیر قابل انتقال بودن نیز این است که اعتبار اسنادی صادر شده تنها برای ذی نفع اصلی قابل استفاده است.
اعتبار اسنادی قابل انتقال
این نوع از اعتبار اسنادی کم کاربرد تر است و بدان معنا است که شخص ثالث میتواند از اسناد اعتباری صادر شده استفاده کند. مورد استفاده این نوع از LC معمولا در قراردادهای پیمانکاری است که پیمانکار بخشی یا تمام پروژه را به پیمانکار فرعی میسپارد.
اعتبار اسنادی گردان
اعتبار اسنادی گردان همانطور که از اسم آن میتوان حدس زد به صورت گردشی است و پس از هر بار استفاده دوباره به مبلغ اولیه بازمیگردد. این نوع از اعتبار اسنادی در ایران کمتر متداول است و معمولا برای قراردادهای تامین کالای دوره ای (مثلا ماهانه) کاربرد دارد.
اعتبار اسنادی با پشتوانه نقدی
یکی از رایج ترین انواع اعتبار اسنادی است. در این مدل خریدار درصدی از مبلغ قرارداد (حداقل ۱۰٪ و حداکثر ۱۰۰٪ مبلغ قرارداد) را نزد بانک به عنوان وثیقه قرار میدهد. این مدل به خصوص برای مشتریانی که اعتبار بانکی قوی ندارند بسیار رایج است.
اعتبار اسنادی با ضمانت‌نامه بانکی یا وثیقه غیرنقدی
این نوع از اعتبار اسنادی برای شرکت های معتبر یا دارای اعتبار بانکی قوی کاربردی است. در این مدل خریدار به جای وجه تضمین نقدی، ضمانت نامه بانکی سند ملکی یا سهام به عنوان تضمین به بانک ارایه میدهد.
اعتبار اسنادی تجاری
اعتبار اسنادی تجاری از رایج ترین انواع اعتبار اسنادی است که بانک پس از تایید کامل مدارک و اسناد خریدار و دریافت ضمانت از وی، به فروشنده این اطمینان را میدهد که در صورت برآورده شدن تعهدات کامل قرارداد، مبلغ قرارداد را به او پرداخت نماید.
مراحل گشایش اعتبار اسنادی داخلی
اکنون که با انواع اعتبار اسنادی آشنا شدیم، مراحل گشایش اعتبار اسنادی را یاد میگیریم
- ابتدا لازم است که خریدار و فروشنده توافق کنند و در قرارد اد درج کنند که روش پرداخت اعتبار اسنادی خواهد بود
- خریدار به بانک خود درخواست گشایش اعتبار اسنادی را همراه با مدارک مورد نیاز (در بخش بعدی به توضیح مدارک خواهیم پرداخت) ارائه میدهد.
- بانک مدارک را بررسی کرده و نوع وثیقه یا ضمانت مورد نیاز را تعیین مینماید
- بانک پس از تامین وثیقه/ضمانت از سمت خریدار، اعتبار اسنادی را صادر و به بانک فروشنده ابلاغ مینماید.
- فروشنده پس از ایفای تعهد قرارداد و تحویل کالا/خدمات به بانک مراجعه میکند و پس از ارائه اسناد مربوطه و تایید توسط بانک، مبلغ توسط بانک به حساب او واریز میشود.
