اضافه کار چیست و چه شرایطی دارد؟

همیشه یکی از بحث های اصلی بین کارمندان و کارفرماها، بحث میزان زمانی است که برای کار صرف می شود. مشخص نبودن چارچوب های مورد مناقشه از جمله اضافه کار و مبلغ حقوق و دستمزد اغلب منجر به اختلاف می شود.

اگر مشغول به کار هستید، حداقل یک بارهم که شده درباره ساعت کاری و اضافه کاریتان با مدیر خود صحبت کرده اید. نتیجه این صحبت یا باب میل شما بوده یا باب میل مدیر یا شاید هم هیچکدام.

اما نظر قانون درباره ساعت کاری و اضافه کاری این است که نباید به سلیقه دو طرف استناد کرد. در قانون کار بندهای روشنی درباره میزان ساعت کار و نحوه اضافه کاری لحاظ شده است که پیش بینی می شود با رعایت آن ها بخش بزرگی از تنش های بین کارمندان و کارفرما ها حل شود.

در این مقاله قصد داریم با پرداختن به این موضوع و شفاف سازی آن، به آگاه کردن افراد به خصوص کارگران بپردازیم.

حتما بخوانید: هر آنچه که باید درباره چک و سفته بدانید

ساعت کاری چیست؟

در قوانین کار، ماده 51 و تبصره هایی که دارد، آمده است؛ ساعت های کاری مقدار زمانی می باشد که یک کارگر وقت و نیروی خود را برای انجام کار، در خدمت فرد کارفرما قرار می دهد؛ پس در این صورت، ساعت هایی که صرف خوردن صبحانه و ناهار می شود، شامل ساعت کاری نیست.

در ماده 51 قوانین کار گفته شده است: به صورت کلی ساعت های کاری یک کارمند از 8 ساعت در طول شبانه روز و 24 ساعت در طول هفته نباید بیشتر باشد. البته موارد خاص نیز وجود دارند؛ درماده 52 قوانین کار گفته شده است: در کارهای زیان آور و دشوار و زیرزمینی، ساعت کاری از 6 ساعت در طول شبانه روز و 36 ساعت در طول هفته نباید بیشتر شود.

در تبصره ماده 51 آمده است که طرفین (کارفرما، کارمند و قائم مقام این دو) اجازه دارند که ساعت کاری را به صورت توافقی دربعضی روزها کمتر و دربعضی روزها بیشتر تعیین کنند، اما دریک هفته ساعت کاری، نباید از44 ساعت بیشترشود.

ساعت  کاری چگونه تعیین می شوند؟

ساعت های عادی کار را می توان به روش های مختلفی تعیین کرد:

1. بر اساس عرف جامعه (آنچه از نظر جامعه معقول باشد یا زیان آور تلقی نگردد.)
2. بر اساس عرف یک حرفه یا کسب و کار خاص
3. بر اساس قانون
4. بر اساس توافق صورت گرفته میان کارمندان با کارفرمایان یا نمایندگان آن ها

ساعت های کاری باید در اوایل شروع فعالیت کارگاه، تنظیم شود و کارفرما و کارمند بر سر آن به توافق برسند. به طور مثال: اگر زمانی کارفرمای یک کارگاه که کارگاهش صبح فعالیت داشته است، بخواهد این ساعت را به شب یا عصر انتقال دهد، لازم است اعضای آن (کارمندان و کارفرمایان) دوباره بر سر این موضوع، به توافق برسند. در شرایطی که یک کارفرما دلایل توجیه کننده کافی داشته باشد می تواند بر اساس ماده 26 قانون کار، ساعت های کاری را تغییر دهد.

فوق العاده اضافه کاری چیست و چگونه محاسبه می شود؟

فوق العاده اضافه کاری آن بخش از دستمزد ساعت های اضافه کار است که علاوه بر نرخ ساعت های کار عادی به کارمندان پرداخت می شود. همچنین، نرخ هر ساعت اضافه کار40% بیشتر از ساعت های کار عادی می باشد.

به عنوان مثال: اگر حقوق ساعت های کار عادی کارمندی 6000 ریال باشد فوق العاده اضافه کاری آن به صورت زیر محاسبه می شود:

فوق العاده اضافه کاری: 2400=40%×6000

دستمزد یک ساعت اضافه کاری: 8400=2400+6000

حتما بخوانید: 5 نکته برای کاهش هزینه های کار

تفاوت اضافه کاری با فوق العاده کاری چیست؟

در حسابداری دستمزد موسسات تولیدی، نکته بسیار مهمی وجود دارد و آن تفاوت بین مفاهیم می باشد که حتما باید آنها را مد نظر داشت چرا که مفاهیم در تعیین بهای تمام شده نقشی مهم و اساسی خواهند داشت.

در این بحث، تفاوت کلمه اضافه کاری و فوق العاده اضافه کاری مورد توجه است چرا که منظور از اضافه کاری یا دستمزد یک ساعت اضافه کاری در واقع، مبلغ دستمزد عادی به علاوه فوق العاده اضافه کاری می باشد؛ ولی زمانی که بحث از فوق العاده اضافه کاری است در واقع 40% دستمزد یک ساعت حقوق و دستمزد می باشد.

اهمیت تفکیک این دو اصطلاح به این علت می باشد که می توان فوق العاده اضافه کاری را به یکی از حسابهای زیر منظور نمود:

1. حساب کالای در جریان ساخت
2. حساب سربار ساخت
3. حساب سربار اداری و تشکیلاتی و یا حساب سربار توزیع فروش

در صورتی که اضافه کاری به علت اضافه تولید باشد فوق العاده اضافه کاری به حساب سربار کارخانه منظور می شود تا به کلیه محصولات و تولیداتی که در ساعت های عادی کار و ساعت های اضافه کار تولید شده اند بنابراین برای منظور نمودن و تسهیم کردن هزینه حقوق و دستمزد به حساب های مربوطه در موسسات تولیدی مراحل زیر صورت می پذیرد.

1. حساب کالای در جریان ساخت به مبلغ مجموع دستمزد عادی ساعت کار عادی و دستمزد عادی ساعت های اضافه کار بدهکار می شود.
2. حساب کنترل سربار ساخت بابت فوق العاده اضافه کاری ساعت های اضافه کار بدهکار می گردد.
3. حساب کنترل حقوق و دستمزد بابت دستمزد عادی و فوق العاده اضافه کاری بستانکار می شود.

میزان فوق العاده ای که برای کار در ایام تعطیل رسمی باید پرداخت شود چقدر است؟

کار در روزهای تعطیل رسمی از همان ساعت اول به عنوان اضافه کاری تلقی می شوند و برای هر ساعت آن فوق العاده ای معادل 40% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی باید پرداخت شود.

معرفی فینتو