حسابداری اجاره ها

در این پست قصد دارم تا شما را بیشتر با حسابداری اجاره ها آشنا کنم.حسابداری اجاره ها یکی از استاندارد های حسابداری می باشد.قبل از آنکه به مفهوم و تعریف و دسته بندی های موجود در آن بپردازیم لازم است توضیح مختصری از استاندارد های حسابداری ارائه دهیم.با من همراه باشید.

استانداردهای حسابداری:

استانداردهای حسابداری مقررات حاکم بر چگونگی انجام کار حسابداری می باشند،که می‌توان آن‌ها را به عنوان معیار و اساس نحوه حسابداری به حساب آورد. این استاندارد ها به شفافیت بیشتر گزارشگری های مالی کمک می کند وباعث می‌شود تا همه گزارش‌های مالی معیارهای یکسانی داشته باشند.

استانداردهای حسابداری:

استانداردهای حسابداری معمولا شامل 3 بخش هستند:

1.شرح مسئله

شرح مسئله در رابطه با مشکلات رایج در حرفه حسابداری 

2.بحث مستدل یا ارائه راههایی برای حل مسئله

راه حل های منطقی  برای مقابله با مشکلات موجود در حسابداری .

3.ارائه راه حل مطلوب

ارائه راه های مطلوب در راستای نظریه یا تصمیم گیری جهت رفع مشکلات .

هدف استانداردهای حسابداری:

• استفاده از افشای خط مشی های حسابداری، جهت اطلاع دیگران
• ارائه فرم های یک شکل و یکدست برای صورت های مالی
• افشای موارد خاص درباره تامین ملزومات برای استفاده کنندگان اطلاعات جهت اعمال داوری یا نظریه فردی
• ارائه تصمیمات رسمی یا غیر رسمی در رابطه با ارزش گذاری مجاز دارایی ها و تعیین رقم درآمد

تا به امروز 33 استاندارد حسابداری تدوین شده است و استاندارد شماره 21 تحت عنوان حسابداری اجاره ها می باشد.
برای آنکه با حسابداری اجاره ها آشنا شوید ابتدا لازم است با تعاریف آن آشنا شوید در زیر چند تعریف ارائه می دهیم.

اجاره:

توافق نامه ای است که بر اساس آن، اجاره دهنده در قبال دریافت مبلغ مشخص حق استفاد ه از دارایی را به مدت معین توافق شده، به اجاره کننده واگذار کند.

آغاز اجاره:

در این توافق، تاریخ در اختیار گرفتن دارایی توسط اجاره کننده یا شروع دریافت اجاره بها توسط اجاره دهنده به معنای آغاز اجاره می باشد.

دوره اجاره:

دوره غیر قابل فسخی است که اجاره کننده دارایی مورد نظر را به مدت آن دوره اجاره می کند.

حداقل مبلغ اجاره :

به مبلغی که اجاره کننده متعهد به پرداخت آن به اجاره دهنده شده است، حداقل مبلغ اجاره می گویند.

اجاره غیر قابل فسخ:

این نوع اجاره قابل فسخ کردن نمی باشد، مگر در موارد زیر:

• وقوع پیشامد های دور از انتظار و بعید
• با مجوز اجاره دهنده
• انعقاد قرار داد اجاره جدید بین اجاره کننده و اجاره دهنده برای همان دارایی یا دارایی مشابه
• پرداخت مبلغ اضافی توسط اجاره کننده، به طوری که در آغاز اجاره در ارتباط با استمرار اجاره اطمینان معقولی به وجود بیاید.

انواع فسخ قرارداد اجاره

• • خیار عیب
  • خیار تخلف شرط
  • خیار شرط
  • خیار تعذر تسلیم
  • تخلف از وصف

ارزش منصفانه:

به مبلغی گویند که فروشنده و خریدار مطلع و مایل،  در معامله ای حقیقی و در شرایط نرمال، یک دارایی را در ازای مبلغ مزبور مبادله می کنند. ارزش منصفانه به عنوان ارزش بازار، منبعی برای شناختن بدهی ها و دارایی ها می باشد.

عمر:

عمر در حسابداری اجاره ها به دو دسته اقتصادی و مفید قابل تقسیم است.

عمر اقتصادی عبارت است از:

• مدت زمانی که انتظار می رود، یک دارایی از لحاظ اقتصادی توسط یک یا چند کاربر قابلیت استفاده داشته باشد.
• تعداد تولیدی که انتظار می رود، در فرایند استفاده از دارایی، یک یا چند استفاده کننده کسب کنند.

عمر مفید (Economic Life, Useful Life) عبارت است:

از مدت زمانی که انتظار می رود واحد تجاری، منافع اقتصادی دارایی مورد اجاره خود را مصرف کند. قوانین حسابداری از عمر مفید برای تخمین میزان زمانی که طی آن یک دارایی می‌تواند مستهلک شود، استفاده می‌کند.

ارزش باقی مانده:

ارزش باقی مانده به دو دسته تضمین شده و تضمین نشده قابل تقسیم است.

حتما بخوانید : دادرسی مالیاتی چیست و چه مراحلی دارد؟

ارزش باقی مانده تضمین شده عبارت است از:

• آن بخش از ارزش باقی مانده دارایی که اجاره کننده یا شخص وابسته به وی تضمین می کند.
• آن بخش از ارزش باقی مانده دارایی که اجاره کننده یا شخص سومی تضمین می کند.

ارزش باقی مانده تضمین نشده:

بخشی از ارزش باقی مانده دارایی است، که اجاره دهنده نسبت به تحقق آن اطمینان کافی ندارد یا توسط شخص وابسته به وی تضمین شده باشد.

سرمایه گذاری:

سرمایه گذاری نیز به دو بخش خالص و ناخالص قابل تقسیم است:

سرمایه گذاری خالص در اجاره:

سرمایه گذاری ناخالص در اجاره پس از کسر درآمد مالی کسب نشده می باشد.

سرمایه گذاری ناخالص در اجاره :

مجموع حداقل مبالغ اجاره قرارداد اجاره سرمایه ای و هر گونه ارزش باقی مانده تضمین نشده، از دید اجاره دهنده می باشد.

درآمد مالی کسب نشده چیست؟

مابه تفاوت سرمایه گذاری ناخالص در اجاره و ارزش فعلی آن با نرخ ضمنی سود تضمین شده می باشد.

نرخ ضمنی سود تضمین شده اجاره:

نرخ تنزیلی ای می باشد که در آغاز اجاره موجب برابری مجموع ارزش فعلی حداقل مبالغ اجاره و ارزش باقی مانده تضمین نشده دارایی، با ارزش منصفانه دارایی مورد می شود.

نرخ فرضی استقراض برای اجاره کننده:

نرخ سود تضمین شده ای است که اجاره کننده در صورت اجاره دارایی مشابه مجبور به پرداخت آن می شد و یا می توان گفت نرخی که اجاره کننده ناگزیر می بود برای دریافت وامی با شرایط بازپرداخت مشابه جهت خرید دارایی مورد نظر، بپردازد.
حال  بیایید تا بیشتر با دسته بندی های اجاره آشنا شویم.

اجاره سرمایه ای:

به موجب آن مخاطرات و مزایای ناشی از مالکیت دارایی به اجاره کننده منتقل می گردد. مالکیت دارایی ممکن است نهایتا انتقال یابد یا نیابد.

 نمونه هایی از شرایطی که اجاره، به عنوان اجاره سرمایه ای طبقه بندی شود در زیر آمده است.

• در مواردی که طبق قرارداد اجاره، مالکیت دارایی در پایان دوره اجاره به اجاره کننده منتقل گردد (یعنی اجاره به شرط تملیک).
• اجاره کننده اختیار داشته باشد تا دارایی مورد اجاره را در تاریخ اعمال اختیار خرید به قیمت مورد انتظار خیلی پایینتر از ارزش منصفانه دارایی در آن تاریخ، خریداری کند.
• دوره اجاره حداقل 75% عمر اقتصادی دارایی را شامل شود حتی اگر مالکیت دارایی منتقل نشود.
• ارزش فعلی حداقل مبالغ اجاره در ابتدای اجاره، حداقل برابر 90% ارزش منصفانه دارایی اجاره شده باشد.
• دارایی مورد اجاره دارای ماهیت خاصی باشد به طوری که تنها اجاره کننده بتواند بدون انجام تغییرات وسیع، از آن استفاده کند.

حسابداری اجاره سرمایه ای:

• اجاره های سرمایه ای باید تحت عنوان دارایی و بدهی و به مبلغی معادل ارزش منصفانه دارایی مورد اجاره در آغاز اجاره یا به ارزش فعلی حداقل مبلغ اجاره(هرکدام کمتر باشد)، در ترازنامه اجاره کننده ثبت شود.
• چنانچه این اجاره ها در ترازنامه اجاره کننده منعکس نگردد، منابع اقتصادی و تعهدات واحد تجاری کمتر از چیزی که هست نشان داده خواهد شد و این موجب مخدوش شدن نسبت های مالی آن واحد می شود.
• منعکس کردن بدهی های اجاره سرمایه ای به عنوان مبلغ کاهنده دارایی های مربوط در ترازنامه غیر مجاز است، همانطور که در ترازنامه بدهی ها به جاری و غیر جاری تقسیم می شوند بدهی های اجاره نیز به جاری و غیر جاری تقسیم می شوند.
• در هر دوره مالی، اجاره سرمایه ای سبب ایجاد هزینه های استهلاک دارایی می شود.
• دارایی اجاره شده باید در طول دوره اجاره یا عمر مفید خود(هر کدام کوتاه تر است) مستهلک شود.هزینه استهلاک طبق استاندارد حسابداری 11 بایستی تحت عنوان دارایی های ثابت مشهود محاسبه و شناسایی گردد.
• مبلغ استهلاک پذیر دارایی اجاره شده، طبق روشی منظم با رویه استهلاک دارایی های مشابه (که اجاده دهنده مالک آنها نیز می باشد)، در طول دوره استفاده مورد انتظار از دارایی مورد اجاره، مستهلک می گردد.

اجاره کننده در ارتباط با اجاره های سرمایه ای باید موارد زیر را افشا نماید:

• رویه حسابداری مورد استفاده، برای شناسایی اجاره های سرمایه ای
• روش های مورد استفاده جهت محاسبه استهلاک، عمر مفید
• صورت تطبیق ناخالاص مبلغ دفتری، ذخیره کاهش دائمی در ارزش دارایی و استهلاک انباشته در ابتدا و انتهای دوره تا نشانگر اضافات، کاهش، استهلاک دوره و سایر اقلام گردش دارایی های مورد اجاره باشد.
• مجموع هزینه های مالی که بابت قراردادهای اجاره سرمایه ای به دوره جاری اختصاص داده شده است.
• مبالغ تعهدات ناشی از قرار داد های اجاره سرمایه ای، پس از کسر هزینه های مالی تخصیص یافته به دوره های آتی و تفکیک خالص بدهی های مربوط به دو طبقه جاری و غیر جاری.
• شرح کلی ای از اهم شرایط قرارداد اجاره، برای اجاره کننده از جمله مدت، مبلغ اجاره سالانه، شرایط تجدید قرارداد، اختیار خرید و محدودیت های پیش بینی شده در قرار داد اجاره شامل محدودیت در تقسیم سود، استقراض های جدید یا قرار داد های اجاره جدید.

اجاره دهنده در ارتباط با اجاره های سرمایه ای باید موارد زیر را افشا کند:

• سرمایه گذاری ناخالص در اجاره ها، درآمد مالی کسب نشده و سرمایه گذاری خالص در اجاره ها در تاریخ ترازنامه و تفکیک خالص مطالبات مربوط(سرمایه گذاری خالص در اجاره) به دو گروه جاری و غیر جاری
• ذخیره انباشته برای حداقل مبالغ اجاره غیر قابل وصول
• شرح کلی از اهم شرایط قرارداد اجاره بلند مدت در مورد اجاره دهنده

اجاره عملیاتی:

اجاره عملیاتی اجاره ای است که در آن امکان استفاده از دارایی به شخص اجاره کننده داده می شود اما حقوق مربوط به مالکیت به آنان منتقل نمی شود.درواقع اجاره ای که سرمایه ای نباشد عملیاتی است.

حسابداری اجاره عملیاتی:

• در اجاره های عملیاتی، مبالغ اجاره باید بر مبنای خط مستقیم طی دوره اجاره به عنوان هزینه دوره شناسایی شود.مگر اینکه مبنای سیستماتیک دیگری بیانگر الگوی زمانی کسب منافع اقتصادی توسط استفاده کننده باشد.
• برای اجاره های عملیاتی، مبالغ اجاره به استثنای مخارج خدماتی نظیر بیمه و نگهداری، بر مبنای خط مستقیم به عنوان هزینه دوره شناسایی می گردد.مگر اینکه مبنای سیستماتیک دیگری معرف الگوی زمانی کسب منافع اقتصادی دارایی توسط استفاده کننده باشد، حتی اگر پرداخت های مربوط به اجاره بر آن مبنا نباشد.

اجاره کننده باید در ارتباط با اجاره های عملیاتی موارد زیر را افشا کند:

• حداقل مبالغ اجاره آتی برای اجاره های عملیاتی غیر قابل فسخ همراه با اطلاعات مربوط به مدت و مبلغ اجاره سالیانه
• مبالغ اجاره که به عنوان هزینه دوره شناسایی شده اند
• شرح کلی از اهم شرایط اجاره در مورد اجاره کننده از جمله محدودیت های پیشبینی شده در قرارداد اجاره، شامل محدودیت در تقسیم سود، استقراض های جدید و انعقاد قراردادهای اجاره جدید

اجاره دهنده باید در ارتباط با اجاره های عملیاتی موارد زیر را افشا کند:

• صورت تطبیق ناخالص مبلغ دفتری، استهلاک انباشته و ذخیره کاهش دائمی در ارزش برای هر گروه اصلی از دارایی های مورد اجاره در ابتدا و انتهای دوره که حسب مورد، موارد زیر را نشان دهند:

الف) هزینه استهلاک دوره
ب) زیان کاهش دائمی در ارزش شناسایی شده در صورت سود و زیان
ج) برگشت زیانهای کاهش دائمی در ارزش دارایی ها طی دوره

• حداقل مبالغ اجاره آتی مربوط به اجاره های عملیاتی غیر قابل فسخ همراه با اطلاعات مربوط به مدت و مبلغ اجاره سالیانه
• شرح کلی از اهم شرایط اجاره ها در مورد اجاره دهنده

چیزی که خواندید مختصری از استاندارد شماره 21 حسابداری به نام حسابداری اجاره ها بود.در این پست سعی کردم تا با موارد مهم آن آشنا شوید.برای اطلاعات بیشتر از جزئیات این قوانین می توانید به استاندارد گفته شده مراجعه کرده و آنرا مطالعه فرمایید.

شرکت خود را به بهترین شکل مدیریت کنید
هر مدیر خوب نیازمند ابزاری قدرتمند است تا بتواند مجموعه خود را به بهترین شکل مدیریت کند. مجموعه نرم افزار مالی و منابع انسانی فینتو ابزاری قدرتمند است که می تواند به مدیران در کنترل کارمندان و محاسبه حقوق و دستمزد آنها کمک کند.
شما همیشه یک مدیر لایق هستید و باید بهترین ها برای شما باشد. با استفاده از نرم افزار حسابداری آنلاین فینتو کار مدیریت خود را بسیار آسان تر کنید.