تفاوت اسناد تجاری و غیر تجاری – آموزش کامل

اسناد تجاری و غیرتجاری از کاربردی ترین موارد حسابداری در کسب و کارها هستند. با این حال تفاوت و همچنین نحوه ثبت حسابداری این دو سند برای بسیاری جای سوال دارد. امروز قرار است در این مقاله از فینتو به صفر تا صد هر آنچه لازم است درباره آن ها بدانید بپردازیم پس مثل همیشه همراه ما در فینتو باشید.

 

اسناد تجاری و غیر تجاری در حسابداری

از نظر معاملاتی میتواند اسناد را به دو دسته تجاری و غیر تجاری تقسیم بندی کرد. هرچند که هر دو این اسناد در نهایت در حسابداری مالی به کار گرفته میشوند و به شفافیت مالیکسب و کار کمک میکنند اما تفاوت های بسیار مهمی با هم دارند که در ادامه به توضیح کامل آن ها میپردازیم.

 

اسناد تجاری چست

اسناد تجاری در واقع شامل اسنادی هستند که حین انجام معامله میان دو یا چند طرف معامله بسته میشوند و صدور آن ها برای طرفین تعهدآور است و حقوق آن ها را در مامله تضمین میکند.

انواع اسناد تجاری به شرح زیر هستند:

• چک
• سفته
• برات
• فاکتور فروش
• اوراق بهادار و قرضه
• رسید حواله بانکی
• بارنامه و قبض انبار

بیشتر بخوانید: آموزش کامل قوانین سفته

 

 

ویژگی های اسناد تجاری

از ویژگی های اسناد تجاری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• قابلیت انتقال به شخص ثالث
• تبعیت از قانون تجارت و چارچوب های قانونی
• تسهیل تجارت و مدیریت ریسک های مالی

 

تفاوت اسناد تجاری عام و خاص

در بالا به این موضوع اشاره کردیم که اسناد از نظر معاملاتی به دو دسته تجاری و غیر تجاری تقسیم میشود. اکنون اگر بخواهیم اسناد تجاری را نیز بر اساس نحوه استفاده، کاربرد و قوانین دسته کنیم، به دو دسته اسناد تجاری عام و اسناد تجاری خاص تقسیم میشوند. در ادامه هر یک از آن ها را به طور کامل باهم یاد میگیریم.

 

اسناد تجاری عام

اسناد تجاری عام به اسنادی گفته میشود که در تمام معاملات تجاری و غیر تجاری قابل استفاده هستند. این اسناد که بیشتر جنبه توافقی و قراردادی دارند و معمولا ارزش مادی ندارند و تعهد مالی و پرداخت ایجاد نمیکنند. این اسناد تجاری عام شامل موارد زیر هستند:

• رسید پرداخت
• قراردادهای عادی
• قبض انبار یا رسید انبار
• فاکتور فروش، صورتحساب مالی و سندهای مشابه

 

اسناد تجاری خاص

منظور از اسناد تجاری خاص اسنادی است که از قانون تجارت پیروی میکنند و دارای تعهد مالی و اجرایی هستند. این اسناد که در روابط و معاملات تجاری استفاده میشوند شامل موارد زیر هستند:

• چک
• سفته
• برات
• اوراق قرضه و اوراق بهادار

و به طور کلی تفاوت اسناد تجاری خاص و اسناد تجاری عام به شرح زیر است:

ثبت حسابداری اسناد تجاری

در بالا با انواع اسناد تجاری آشناد شدیم و اکنون ثبت این اسناد را باهم یاد میگیریم

نوع سند	رویداد مالی	بدهکار	بستانکار	توضیحات
چک دریافتنی	دریافت چک برای تسویه حساب	بانک(در صورتی که وصول چک به تاریخ همان روز باشد) حساب های پرداختنی	حساب های دریافتنی	در زمان وصول چک، حساب بانک بدهکار و اسناد دریافتنی بستانکار می‌شود.
چک پرداختنی	دریافت چک از طرف مابل	حساب های پرداختنی	بانک	در زمان صدور چک، حساب پرداختنی بستانکار و بانک بدهکار می‌شود.
سفته دریافتنی	دریافت سفته از مشتری	اسناد دریافتنی	حساب های دریافتنی	اگر سفته نقد شود، اسناد دریافتنی بستانکار و بانک بدهکار می‌شود.
سفته پرداختنی	صدور سفته برای طرف مقابل	حساب های پرداختنی	اسناد پرداختنی	در زمان پرداخت وجه سفته، حساب اسناد پرداختنی بستانکار و بانک بدهکار می‌شود.
برات دریافتنی	دریافت برات از مشتری	اسناد دریافتنی	حسابهای دریافتنی	در زمان وصول برات، حساب بانک بدهکار و اسناد دریافتنی بستانکار می‌شود.
برات پرداختنی	صدور برای تسویه بدهی	حسابهای پرداختنی	اسناد پرداختنی	در زمان پرداخت مبلغ برات، حساب اسناد پرداختنی بستانکار و بانک بدهکار می‌شود.
ضمانت نامه بانکی	دریافت ضمانت نامه برای تضمین قراراد	کارمزد قرارداد	بانک	ضمانت‌نامه صرفاً یک تعهد خارج از ترازنامه است؛ تنها هزینه کارمزد ثبت می‌شود.
اوراق قرضه	صدور اوراق	بانک/ نقدینگی	بدهی های بلند مدت	بهره اوراق به‌عنوان هزینه مالی شناسایی و در موعد پرداخت ثبت می‌شود.
فاکتور فروش	صدور فاکتور	حساب های دریافتنی	درآمد فروش	اگر مبلغ فاکتور نقدی دریافت شود، بانک جایگزین حساب دریافتنی در بدهکار خواهد شد.
قبض انبار	نگهداری کالا در انبار به‌عنوان وثیقه برای تأمین مالی	حساب کالا در انبار	حساب تامین مالی	اگر کالا به فروش برسد، حساب تأمین مالی بستانکار و به عنوان درآمد شناسایی می‌شود.
رسید حواله بانکی	انتقال وجه به طلبکار یا تامین کننده	حساب های پرداختنی	بانک	رسید حواله تنها به‌عنوان مدرک ثبت می‌شود و بر اساس ماهیت انتقال وجه، حساب‌های مرتبط انتخاب می‌شوند.

 

 

بیشتر بخوانید: آموزش ثبت حسابداری اسناد پرداختنی و دریافتنی

 

 

اسناد غیرتجاری در حسابداری

اسناد غیرتجاری به اسنادی گفته میشود که بیشتر در مدیریت اجرایی و مالی کسب و کارها نقش دارند و اعتبار مالی آن ها کم است. این اسناد بر خلاف اسناد تجاری در تبادلات مالی و تجاری استفاده نمیشوند و معمولا برای مدیریت داخلی کسب و کار یا گزارش دهی استفاده میشوند. اما مهم است به این نکته توجه داشته باشید که اسناد غیر تجاری هرچند که به طور مستقیم تعهد مالی ایجاد نمیکنند، اما به طور غیر مستقیم میتوانند برای طرفین موجود، تعهد ایجاد کنند. انواع اسناد غیرتجاری به شرح زیر است:

• رسید پرداخت ها
• اسناد بیمه
• قراردادهای اجاره
• قرارداد کار
• اسناد تسهیلات بانکی
• صورتحساب های مالیاتی
• قراردادهای تجاری
• صورتحساب های داخلی

 

 

ویژگی های اسناد غیر تجاری

از ویژگی های اسناد غیرتجاری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• قابلیت انتقال به شخص ثالث ندارند
• تعهد مالی و پرداخت ایجاد نمیکنند
• برای گزارش دهی و مدیریت امور مالی استفاده میشوند
• کاربری عمومی دارند
• پیگیری حقوقی آن ها پیچیده تر است

 

 

ثبت حسابداری اسناد غیرتجاری

برای ثبت حسابداری اسناد حسابداری غیر تجاری به تفکیک هر مورد، جدول زیر را برای شما آماده کرده ایم:

نوع سند	رویداد مالی	بدهکار	بستانکار	توضیحات
قراردادهای عادی	توافقات و قراردادهای بین افراد برای انجام خدمات یا فروش	حساب های پرداختنی یا دریافتنی	حساب های درآمد کالا/خدمات	ثبت حسابداری بر اساس نوع توافق صورت می‌گیرد. در صورت پرداخت یا دریافت وجه، در حساب های درآمد مربوطه ثبت می‌شود
رسید پرداخت	پرداخت وجه نقد به تأمین‌کننده یا خدمات‌دهنده	حساب های پرداختنی	بانک/ صندوق	در زمان پرداخت، حساب پرداختنی بستانکار و بانک یا صندوق بدهکار می‌شود.
فاکتور خرید	خرید کالا یا خدمات از تأمین‌کنندگان بدون ثبت رسمی	موجودی کالا/هزینه خدمات	حسابهای پرداختنی	در صورت خرید کالا، موجودی کالا و در صورت خرید خدمات هزینه خدمات بدهکار و حساب‌های پرداختنی بستانکار می‌شود.
رسید یا قبض سپرده گذاری	پرداخت سپرده یا تحویل کالا به شخص ثالث	موجودی سپرده	نقدینگی/بانک	ثبت مربوط به تحویل وجه یا کالا به عنوان سپرده در حساب سپرده‌های دریافتنی و نقدینگی / بانک ثبت می‌شود.
صورتحساب های مالیاتی	پرداخت مالیات یا عوارض قانونی به مراجع مربوطه	حساب مالیات پرداختنی	بانک/صندوق	در هنگام پرداخت مالیات، حساب مالیات پرداختنی بستانکار و بانک یا صندوق بدهکار می‌شود.
قراردادهای اجاره	اجاره ملک یا تجهیزات برای استفاده شخصی یا تجاری	هزینه اجاره	حساب های پرداختنی	در صورت پرداخت اجاره، حساب هزینه اجاره بدهکار و حساب پرداختنی بستانکار می‌شود.
اسناد تسهیلات بانکی (وام)	دریافت وام از بانک یا مؤسسات مالی	نقدینگی	وام های پرداختنی	در صورت دریافت وام، حساب نقدینگی بدهکار و حساب وام‌های پرداختنی بستانکار می‌شود.
قرارداد کار	پرداخت حقوق یا دستمزد به کارگران	هزینه حقوق و دستمزد	حسابهای پرداختنی	ثبت حقوق یا دستمزد کارگران به عنوان هزینه، و ثبت آن در حساب‌های پرداختنی برای تسویه در تاریخ‌های مشخص.
اسناد بیمه	پرداخت حق بیمه به شرکت بیمه	هزینه بیمه	بانک	در زمان پرداخت حق بیمه، حساب هزینه بیمه بدهکار و حساب بانک بستانکار می‌شود.
برگه های تعهد شخصی	تعهدات فردی برای پرداخت بدهی به اشخاص حقیقی یا حقوقی	حساب های پرداختنی	تعهدات یا بدهی های شخصی	تعهدات شخصی برای پرداخت بدهی‌ها در این دسته قرار می‌گیرند و ثبت آن ها به تناسب نوع تعهد در حساب‌ها انجام می‌شود.

 

با استفاده از نرم افزار حسابداری آنلاین فینتو میتوانید در هر زمان و از هر کجا، سند حسابداری مورد نظر خود را ثبت کنید و به سایر امور مالی و حسابداری و همچنین ارسال صوزتحساب الکترونیکی به سامانه مودیان رسیدگی کنید. فینتو یک نرم افزار حسابداری آنلاین است بنابراین نیازی به نصب و راه اندازی نرم افزارهای گران قیمت و پیچیده ندارد و شما میتوانید همین حالا با کلیک بر روی تصویر زیر، به تمدت 15 روز به صورت کاملا رایگان به تمام امور مالی و حسابداری خود با فینتو رسیدگی کنید.