مالیات بر ارث ۱۴۰۴ – آموزش اظهارنامه و معافیت مالیات بر ارث

مالیات بر ارث از جمله موارد مالیاتی کاربردی و پر ابهام است که عدم اطلاع کافی از نکات آن از جمله شرایط ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث و معافیت مالیات بر ارث میتواند برای افراد ابهام برانگیز و مشکل ساز باشد. قبلا در آموزش مالیات بر دارایی اشاره به مالیات بر ارث داشته ایم و امروز به طور کامل به صفر تا صد مالیات بر ارث میپردازیم.

 

مالیات بر ارث چیست

مالیات بر ارث یا مالیات بر ماترک متوفی نوعی مالیات مستقیم است که به تمامی اموال متوفی از جمله اموال منقول ( خانه، ماشین، سهام، پول و..) ، اموال غیرمنقول (ساختمان و زمین) و حقوق مالی او (طلب از دیگران، حق امتیاز، حق اختراع و ..) پس از کسر دیون و تعهدات قانونی تعلق میگیرد. مالیات بر ارث مطابق با نوع اموال و همچنین طبقع وراث نرخ متقاوتی دارد که در ادامه به آن میپردازیم. وراث موظف هستند که پس از پرداخت بدهی های متوفی و تعهدات قانونی او، نسبت به پرداخت مالیات این مالیات اقدام و گواهی مالیات بر ارث را دریافت نمایند. تا زمانی که این مالیات را پرداخت نشده باشد و به دنبال آن گواهی مالیات بر ارث را دریافت نشده یاشد، امکان تقسیم یا انتقال اموال وجود نخواهد داشت. آخرین بروزرسانی های قانون مالیات بر ارث در قانون مالیات مستقیم مربوط به سال ۱۳۹۴ است و بعد از آن این قانون تغیری نداشته است.

 

قانون مالیات بر ارث ۱۴۰۴

در سال ۱۳۹۴ آخرین قوانین در خصوص مالیات بر ارث وضع شد و تا کنون بدون تغییر باقی مانده است. جدیدترین قوانین مالیات بر ارث شامل موارد زیر است

• • تفکیک اموال به شرط پرداخت مالیات: از آغاز سال ۱۳۹۵ قانونی وضع شد که مطابق با آن وراث اجازه دارند که با پرداخت مالیات یکی از اموال، آن را واگذار یا منتقل کنند. به این ترتیب امکان پرداخت مالیات بر ارث به تفکیک اموال فراهم شده است.
  • مهلت ارسال مالیات بر ارث: وراث مهلت دارند تا حداکثر طی مدت زمان یک سال نسبت به ارسال اظهارنامه اقدام نمایند. این مدت تا پیش از سال۹۵، شش ماه بود

 

مراحل ارسال مالیات بر ارث

به طور کلی مراحلی قانونی برای پرداخت مالیات بر ارث و در نتیجه تقسیم اموال وراث صورت میگیرد به ترتیب زیر است:

۱- دریافت گواهی فوت

۲- دریافت گواهی انحصار وراثت

۳- جمع آوری مدارک و اسناد مربوط به ماترک متوفی و بدهی ها و دیون او

۴- ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث طی مدت زمان یک سال از صدور گواهی فوت

۵- بررسی و ارزیابی اموال توسط کارشناس 

۶- محاسبه مالیات متعلقه پس از کسر دیون و معافیت های مالیات بر ارث

۷- پرداخت مالیات بر ارث توسط وراث

۸- صدور گواهی مالیات بر ارث

۹-فراهم شدن  تقسیم یا فروش اموال

 

اظهارنامه مالیات بر ارث

پس از دریافت گواهی فوت اولین قدم ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث است. در اظهارنامه مالیات بر ارث تمامی اموال و دارایی های متوفی (املاک و ماشین و طلا و سهام و..) به همراه بدهی ها و دیون متوفی به سازمان امور مالیاتی ارسال شود. پس از آن کارشناس سازمان امور مالیاتی ارزش دارایی ها را ارزیابی میکند و پس از کسر بدهی و دیون متوفی و برحسب طبقه وراث که در ادامه آن را کامل یاد میگیریم، مالیات بر ارث را برآورد میکند. پس از آن وراث باید طی مدت زمان مشخص شده، نسبت به پرداخت مالیات بر ارث تعیین شده اقدام کنند. توجه داشته باشید که در حال حاضر وراث میتوانند به صورت موردی تنها برای یک یا چند مورد از اموال اظهارنامه ارسال کنند و تنها مالیات آن ها را پرداخت نمایند تا پس از دریافت گواهی مالیات بر ارث این اموال،  امکان نقل و انتقال قانونی آن ها فراهم شود. اما باید این نکته را نیز در نظر داشته باشید که عدم ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث برای کلیه اموال متوفی طی مدت زمان یکسال از زمان صدور گواهی فوت، میتواند موجب موارد زیر شود:

• • • • احتمال اعمال جریمه
    • ارزیابی ارزش اموال مطابق با قیمت روز و در نتیجه مالیات بیشتر
    • عدم امکان استفاده از برخی معافیت های مالیات بر ارث 

 

نکته: مبنای محاسبه مالیات بر ارث املاک، ارزش معاملاتی آن ها در زمان فوت متوفی است (مگر اینکه بیش از یک سال از مهلت تعیین شده برای ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث گذشته باشد) همچنین مبنای محاسبه مالیات بر ارث سایر اموال و حقوق مالی نیز، ارزش آن ها در زمان فوت متوفی است.

طبقه وراث مالیات بر ارث

 

نرخ مالیات بر ارث بر حسب نوع دارایی و همچنین طبقه وراث متفاوت است. به همین دلیل ابتدا یاد میگیریم که طبقه وراث چیست و سپس بر حسب نوع طبقه، میزان مالیات بر ارث را میخوانیم.

وراث طبقه اول: پدر، مادر، همسر، فرزندان، نوه (در صورتی که فرزند فوت کرده باشد)

وراث طبقه دوم: اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ)، خواهر و براردر، فرزندان خواهر و برادر

وراث طبقه سوم: عمو، عمه، دایی و اولاد آن ها

 

میزان مالیات بر ارث ۱۴۰۴ 

نرخ مالیات بر ارث برای با توجه به نووع اموال و دارایی ها و همچنین طبقه وراث، به شرح جدول زیر است:

 

 

معافیت مالیات بر ارث چقدر است

معافیت های مالیات بر ارث مطابق با آخرین تغییرات به شرح زیر است:

• • • اثاثیه منزل: اثاث منزلی که جزو اثاثیه معمول برای زندگی باشند از پرداخت مالیات بر ارث معاف هستند
    • اموال وقف: اموالی که متوفی به نهادهای وقفی، وقف یا نذر یا حبس کرده است به شرط تایید نهادهای مربوطه
    • ۸۰٪ اوراق مشارکت و سپرده های متوفی نزد بانک های ایرانی و شعب آن ها در خارج از کشور و موسسه های غیربانکی مجاز 
    • ۵۰٪ ارزش سهام متوفی در شرکت های بورسی
    • وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت , مطالبات مربوط به خسارت اخراج, بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده است.
    • وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه یا بیمه گذاری و یا کارفرما از قبیل بیمه عمر, خسارت فوت و همچنین دیه و مانند آنها حسب مورد که یک جا و یابطور مستمر به ورثه متوفی پرداخت می گردد.
    • اموال شهدای انقلاب اسلامی برای وراث طبقه اول و دوم مشمول پرداخت مالیات نخواهد بود.

 

معافیت مالیات بر ارث املاک

همانطور که در بخش های قبل و در جدول مزان مالیات بر ارث دیدم، املاک در هر نوع (مسکونی، اداری و تجاری و مستغلات و..) مشمول پرداخت مالیات است. با این حال تبصره هایی در این بین وجود دارد که در برخی شرایط، معافیت مالیات بر ارث املاک را میسر میسازد. این شرایط شامل موارد زیر هستند:

• سکونت وراث: اگر هر یک از وراث در خانه متوفی سکونت داشته باشد، به ازای هر نفری که در خانه سکونت دارد معافیت مالیات بر ارث تا سقف ۳ میلیارد ریال لحاظ میشود.
• املاک کشاورزی و باغات: اگر املاک کشاورزی و باغات به وراث منتقل شود و به غیر فروخته یا واگذار نشود، معاف از پرداخت مالیات بر ارث خواهد بود
• املاک شهدا و ایثارگران: اموال متعلق به شهدا، ایثارگران و جانبازان معاف از پرداخت مالیات بر ارث است.

مالیات بر ارث ملک قولنامه ای

یکی از سوالات متداول در خصوص مالیات بر ارث املاک قولنامه ای است نکته مهم اینجا است که طبق قانون انتقال مالکیت تنها با سند رسمی امکان پذیر است. بنابراین اگر متوفی ملک قولنامه ای داشته باشد، برای انتقال مالکیت آن به وراث یا هر شخص دیگری، لازم است که ابتدا از طریق قانونی و بر طبق اسناد و مدارک نسبت به اثبات مالکیت و دریافت سند اقدام شود. پس از آن لازم است که درخواست انحصار وراثت کنند و بعد از دریافت گواهی انحصار وراثت، بر حسب نوع ملک و همچنن طبقه وراث که در بخش های قبلی توضیح دادیم، نسبت به پرداخت مالیات بر ارث اقدام کنند. پس از آن مانند هر ملک دیگری امکان انتقال این ملک به وراث یا هر شخص دیگری قانونی خواهد بود.