تاریخچه منابع انسانی و وظایف مدیر منابع انسانی

منابع انسانی عامل توسعه و خلق ارزش یک سازمان محسوب می‏‌شوند.کارکنان شما بزرگترین سرمایه‌‏تان هستند؛ به همین دلیل یکی از راه‌‏ها برای پیشبرد اهداف شرکت، توجه به اهمیت مدیریت منابع انسانی است. در این مقاله سعی می‌کنیم دلایل این اهمیت را بررسی کنیم.

در ابتدا  لازم است با مفهوم منابع انسانی و تاریخچه پیدایش آن آشنا شویم:

تاریخچه منابع انسانی

ویلیام تریسی، در واژه‏‌نامه منابع‌انسانی، آن را به عنوان افرادی که کار می‌‏کنند و سازمان را به فعالیت می‏‌اندازند معرفی می‏‌کند.

جان کامنز، اقتصاددان پیشرو، برای اولین بار اصطلاح منابع‌انسانی را در کتاب خود <<توزیع ثروت>> که در سال 1983 منتشر شد، به کار برد؛ این اصطلاح تا قرن نوزدهم به روابط بین کارمند و کارفرما گسترش یافت.

کارکنان یا پرسنل یک شرکت به گروه یا افرادی می‏‌گویند که در استخدام آن شرکت بوده و می‌‏توانند به ازای کار خود دست‏مزد دریافت کرده یا نکنند. ارتباط کارکنان با محل کارشان انواع مختلفی دارد مانند استخدام رسمی، قرارداد ساعتی، روزمزد و…

منابع‌انسانی بخش مهمی از مدیریت سازمانی محسوب می‌‏گردد. نحوه مصاحبه و استخدام، نحوه مدیریت پرسنل، موارد انگیزشی یا تنبیهی در این مبحث جای می‏‌گیرد. در واقع یکی از پایه‏‌های موفقیت یک سازمان منابع‌انسانی آن است که به دلیل اهمیت این موضوع رشته دانشگاهی با عنوان مدیریت منابع‌انسانی در تمامی دانشگاه‌‏های معتبر تعریف شده است.

حتما بخوانید: مراحل اصولی استخدام و جذب منابع انسانی

مدیریت منابع انسانی چیست و چه نقشی دارد؟

تعریف مدیریت منابع انسانی:مدیریت منابع انسانی (HRM)یا مدیریت پرسنل به مجموعه فعالیت‌هایی گفته می‌شود که توسط یک شرکت انجام می‌شود تا از کارمندان برای دستیابی به اهداف فردی، گروهی و سازمانی نهایت بهره‌وری به عمل آید. 

مدیریت منابع انسانی شامل شیوه‌هایی است که به سازمان کمک می‌کند تا در مراحل مختلف چرخه اشتغال، از جمله قبل از استخدام، استخدام نیرو و بعد از استخدام، با افراد خود برخورد موثر داشته باشد.

مدیریت منابع‌انسانی محصول جنبش روابط بشری در اوایل قرن بیستم می‏‌باشد، زمانی که محققان شروع به مستند سازی روش‏‌های ایجاد ارزش‏‌های کسب‏‌و‌کار به وسیله‏‌ی مدیریت استراتژیک نیروی کار می‏‌کردند.

در محیط کاری فعلی، تمام شرکت‏‌های جهانی بر ابقای استعداد و آگاهی نیروی کار تمرکز دارند. در واقع  تمام شرکت‏‌ها می‏‌کوشند تا ترک خدمت کارکنان را با پیشنهاد دادن مزایای جذاب به آن‏ها، کاهش دهند و آگاهی آنان را نیز ارتقاء ببخشند.

نقش مدیریت منابع‌انسانی با کارآیی، اثربخشی و بهره‏‌وری هر سازمان گره خورده است. کارآیی و اثربخشی که می‌‏تواند بقای سازمان را حفظ کند و راهکاری برای کسب مزیت رقابتی باشد.

مدیر منابع‌انسانی به عنوان یک راهنما و تسهیل کننده در همکاری با کارکنان به منظور دست‏یابی به حداکثر بازده ممکن در سرمایه‏‌گذاری بر سرمایه‌‏ی انسانی شرکت عمل می‏کند.

 مدیریت منابع انسانی طی پنج واقعه تاریخی ایجاد گردید

تاریخچه مدیریت منابع‌انسانی را می‏‌توان به دو دوره تقسیم کرد:

• دوره پیش از انقلاب صنعتی
• برده‌‏داری( انسان‏‌ها مانند شیء قابل خرید و فروش بودند)
• ارباب رعیتی( رعیت به زمین و زمین به ارباب تعلق داشت)
• استاد و شاگردی( کارگران با شاگردی در کارگاه حرفه‌‏آموزی می‏‌کردند)
• دوره پس از انقلاب صنعتی
• مکتب مدیریت علمی (مدیریت نیروی انسانی)
• نهضت‏‌های کارگری( جنبش و اعتصابات کارگران)
• مکتب روابط انسانی( مدیریت منابع انسانی)

سیرتحولات مدیریت منابع‌انسانی و تاریخ وقوع آنها را در شکل زیر مشاهده می‏‌کنید:

وظیفه مدیر منابع انسانی چیست؟

تحقیقات نشان می‏دهد که، شش فعالیت کلیدی مرتبط با افراد شناخته شده است که منابع‌انسانی باید به طور موثر برای ارزش‏ افزوده یک شرکت به آن توجه کنند.

این شش وظیفه به شرح زیر هستند:

• مدیریت موثر و مبتنی بر افراد
• ارزیابی عملکرد
• گسترش مواردی که عملکرد فردی و سازمان را ارتقاء می‏دهد.
• افزایش نوآوری، خلاقیت و انعطاف پذیری لازم برای افزایش رقابت.
• مدیریت پیاده‏سازی و ادغام فناوری از طریق بهبود کارایی، اموزش و ارتباط با کارکنان
• اعمال رویکرد‏های جدید در طراحی فرآیند کار، برنامه‏ریزی،توسعه حرف‌ه‏ای و تحرکات بین سازمانی.

برای تحقق اهداف مدیریت منابع‌انسانی که در راستای تحقق اهداف سازمان می‌‏باشد نیاز است فرآیند‏هایی تعریف شده و صورت گیردکه این فرآیند‏ها را درشکل بالا مشاهده می‏کنید.

مطلب پیشنهادی: هشت راه برای تقویت برند شخصی یا پرسونال برندینگ

نتیجه عملکرد مدیریت منابع‌انسانی:

• تولید وکارآیی بیشتر
• افزایش کیفیت زندگی کاری کارکنان
• ایجاد جوی مناسب و مطلوب در سازمان

مدیریت منابع انسانی امروزه چگونه است؟

فناوری جدیدی تحول عظیمی را در تاریخچه مدیریت منابع انسانی ایجاد کرده است. برخی از این فناوری‌ها عبارتند از: سیستم جذب و مصاحبه الکترونیکی، ارسال رزومه متقاضیان آنلاین، آموزش به صورت آنلاین به کارکنان، روان سنجی پرسنل، سیستم‌های حقوق و دستمزد آنلاین، اطلاعات ثبت شده پرسنل اداره به صورت آنلاین، سنجش قبل از استخدام؛ امروزه IT به مدیران منابع انسانی کمک می‌‌کند تا کارهای معمول را به خوبی مدیریت کنند که به آن‌ها زمان بیشتری در حل کارهای پیچیده داده شود.

منابع انسانی در ایران

نخستین بار در سال 1301 شمسی ، قانون استخدام کشوری به تصویب پارلمان رسید . این قانون مشتمل بر پنج فصل و 74 ماده بود که با توجه به پیشرفت علم مدیریت منابع انسانی در آن سازمان بسیار جامع بود ولی در هیچ یک از سازمان های دولتی اجرا نشد. شاید اگر قانون استخدام کشوری سال 1301 به طور عمومی و کامل در سازمان های دولتی به اجرا در می آمد امروزه در ایران مدیریت منابع انسانی بسیار پیشرفته تر می بود . در فاصله سالهای 1300 الی 1340 تحولات در این باب و در مدیریت امور پرسنلی بسیار محدود بود . فقط چند قانون در مورد مقررات در محیط کار ، حقوق ها و بازنشستگی به تصویب رسید.
تشکیل سازمان امور اداری و استخدامی و تصویب قانون استخدام کشوری در سال 1345 را می توان اولین مرحله در اعمال مدیریت صحیح منابع انسانی در بخش دولتی به حساب آورد و ادغام سازمان امور اداری و استخدامی و سازمان برنامه و بودجه و تولد سازمان مدیریت و برنامه ریزی را آخرین تلاش تا سال 1379 تلقی نمود .

جمع بندی:

شکی نیست که در محیط کسب و کار متلاطم و آشفته امروزی، بنگاه‏‌ها باید نوآور باشند. استراتژی و شیوه‏‌های مدیریت کسب و کار‏ها باید همگام با تغییرات باشد. لذا این‏جاست که نقش مدیریت منابع انسانی در تضمین موفقیت سازمان اهمیت ویژه‏‌ای پیدا می‏کند. البته، جای تاسف دارد که به این موضوع به خصوص در کسب‏‌و‌کار‏های کوچک کمتر توجه می‌‏شود. باید بدانید که منابع انسانی در هر سازمانی که بیش از یک عضو داشته باشد معنا دارد و نیروی انسانی اجزای زنده و پویای پیکر هر کسب‌‏و‌کاری هستند. سلامت و عملکرد درست تک به تک افراد، تاثیر مستقیم روی نتایج کل کسب‏‌و‌کار دارد بنا بر‏این دست کم گرفتن اهمیت این موضوع حتی در دنیای ربات های امروز می‏‌تواند زیان‏‌های جبران‏‌ناپذیری به بار آورد.

یک راه حل هوشمندانه برای مدیریت منابع انسانی

با نرم افزار حضور و غیاب آنلاین فینتو بدون نیاز به هیچ گونه دستگاه و سخت افزاری میتوانید به راحتی تردد و حضور و غیاب پرسنل خود را کنترل کنید. با استفاده از این سیستم برای شرکت یا کسب و کار خود از وضعیت حضور و غیاب کارکنان در لحظه و هر کجا مطلع شوید و به کسب و کار خود نظم ببخشید.

سوالات متداول