حسابداری چیست؟

امروزه ارتباطات اقتصادی در دنیای تجارت حرف اول را می زند. بسیاری از موسسات و شرکت ها برای انجام فعالیت های پیچیده اقتصادی به یک زبان مالی نیاز دارند. حال برای جمع آوری اطلاعات مالی و بکارگیری آن ها در فرآیندهای تصمیم گیری لازم است تا از علم حسابداری استفاده شود. این علم اطلاعات جامع و کاملی را در اختیار مدیران موسسات و شرکت ها قرار می دهد تا بتوانند با استناد به این اطلاعات تصمیمات درست و به موقعی بگیرند.

حسابداری چیست؟

تعاریف متعددی برای حسابداری بیان شده است که در مجموع تمام این تعاریف و روش های بیان شده در آن توسط کارشناسان، انجمن های حرفه ای این شاخه تدوین شده است.  در زیر به چند مورد از این تعریف های رایج اشاره می کنیم.

• گاها شرکت ها به اطلاعات مالی برای تصمیم گیری های خود نیاز دارند این اطلاعات باید طی فرآیندی تشخیص و اندازه گیری شوند و در قالب یک گزارش برای استفاده کنندگان تهیه شود. این فرآیند را حسابداری می گویند.
• در بیانی دیگر این علم عبارت است از خدماتی که با هدف فراهم نمودن اطلاعات مالی مورد نیاز مدیران سازمان ها، پرداخت کنندگان مالیات و … برای تصمیم گیری های آگاهانه انجام می شود.
• علمی که به واسطه ی آن بتوان انواع فعالیت های اقتصادی را تفسیر، اندازه گیری و توصیف کرد هدف اساسی این است که با یک سری شرایط و قواعد بتوانیم اطلاعات لازم در زمینه حل مسائل مالی یک شرکت یا موسسه تجاری را بدست بیاوریم.
• در این شاخه یک سری صورت های مالی تهیه می شود که به وسیله این صورت ها می توان عملکرد، موقعیت مالی، جریان های نقدی و … یک شرکت یا موسسه را بررسی کرد.

فرمول حسابداری چیست؟

فرمول حسابداری برابر با عبارت زیر است:

دارایی = بدهی+سرمایه

اثبات این فرمول و نتیجه بخش بودن آن طی فرآیندها و قوانین مختلفی انجام شده است. قواعد و دستورات زیادی پیاده شده تا در نهایت به این فرمول ختم شده است. با قرار دادن داده های مورد نیاز می توان به جواب درست و کاربردی برای صورت های مالی دست پیدا کرد.

تاریخچه علم حسابداری

حسابداری قدمتی به درازای تمدن بشری دارد فرآیندی که بیش از 6000 هزار سال است در سیستم اقتصادی وجود دارد و رفته رفته توسعه پیدا کرده است تا به حالت امروزی در آمده است. اولین مدرکی که حاکی از کاربرد آن دارد، لوحه های سفالینی می باشد که از تمدن سومر در بابل به جا مانده است و بر روی آن ها پرداخت دستمزد کارگران ثبت شده است. اما خوارزمی دانشمند معروف به توضیح دادن در مورد روش های نگرش، شمارش دهی اعداد و مفهوم صفر پرداخت تا اینکه پایه های این رشته در سال 1494 توسط لوکاپا چولی در اروپا پایه گذاری شد. این فرایند توسط دانشمندان زیادی تحلیل و بررسی شده است تا اینکه در اواخر قرون وسطی این علم هم همگام با رشد اقتصادی پیشرفت کرد و جایگزینی برای روش های سنتی شد.

شاید در گذشته این شاخه تنها به دریافت ها و پرداخت ها خلاصه می شد اما روش ها و شیوه های جدید باعث شد تا برای هر مبحثی یک شاخه جدا تخصیص داده شود و هر شاخه به صورت اختصاصی بررسی شود. امروزه در بیشتر دانشگاه های سراسری، آزاد و غیرانتفاعی این رشته پرطرفدار را تدریس می کنند .

حتما بخوانید: حسابداری و تاریخچه آن در ایران و جهان

 

اصول حسابداری کدامند؟

همانطور که گفته شد حسابداری برای اینکه بتواند صورت های مالی را تهیه و تنظیم کند باید یک سری اصول، قوانین و دستورالعمل را سرلوحه کار خود قرار دهد. این قوانین در واقع چهارچوب های این فرآیند هستند که عملیات مالی در سازمان ها را مدیریت و کنترل می کنند. این اصول در تمام جهان پذیرفته شده هستند که در زیر به آن ها اشاره می کنیم.

• اصل قوام: این اصل در واقع به معنی پایبندی است. یعنی زمانی که شما یک روش را برای حساب و کتاب مجموعه خود انتخاب کرده اید باید از این روش در تمام دوره ها استفاده کنید و در زبانی ساده تر به آن پایبند باشید.
• اصل هزینه: در این اصل باید تمام دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام ثبت شود.
• اصل نهاد اقتصادی: باید هر معامله ای جداگانه و با اصول و قواعد خاص خود انجام شود.
• اصل افشای کامل: برای مدیران شرکت ها باید همه چیز به صورت شفاف و واضح بیان شود. در این اصل باید حسابداران رویدادهای مالی را برای مقامات مربوطه افشا کنند.
• اصل استمرار: با فرض اینکه شرکت فعالیت خود را به صورت مداوم در آینده ادامه می دهد این اصل به مجموعه، اختیار موکول کردن بعضی از هزینه های پیش پرداختی را به دوره های حسابداری می دهد.
• اصل انطباق: در این اصل بیان می دارد که هر درآمدی که ثبت می شود باید با همه هزینه های منطبق باشد.
• اصل اساسی: در این اصل هدف بر آن است تا حسابداران مطمئن شوند که تمام اقلام موجود در صورت های مالی گنجانده و گزارش شده است. در تجارت بر اساس این اصل می توان مقادیر بسیار کم را ثبت نکرد و آن را نادیده گرفت.
• اصل واحد پولی: در این اصل باید تمام معاملاتی که قادر به بیان شدن بر اساس واحد پایدار ارز را دارند ثبت شوند.
• اصل قابلیت اطمینان: زمانی که به یک راهنما برای تعیین صورت های مالی در حساب های شرکت نیاز است از اصل قابلیت اطمینان استفاده می شود.
• اصل تایید درآمد: بر اساس این اصل باید شرکت ها درآمدهایی را که به رسمیت شناخته شده است را ثبت کنند.
• اصل دوره زمانی: در این اصل باید مجموعه تجاری صورت های مالی را به عنوان صورت بودجه ای برای یک دوره زمانی مشخص گزارش نماید.

برای مطالعه بیشتر به مقاله اصول حسابداری چیست مراجعه کنید.

انواع حسابداری

به طور کلی 8 نوع حسابداری وجود دارد که از زیر شاخه های متعددی تشکیل شده اند که هر زیر شاخه مختص یک کسب و کار طراحی شده است و  هر کدام از آنها اصول و قوانین خاص خود را دارند.کاربرد هر کدام از این شاخه ها در یک زمینه خاص است و در بازار مختص به خود اعمال می شود در زیر توضیح مختصری در خصوص هر یک ارائه می کنیم.1

1. حسابداری عمومی

گاها در بسیاری از مشاغل نیاز مشتریان متفاوت است که هر نیازی نیازمند یک مشاوره تخصصی در خصوص امور مالی است. بدین منظور شاخه عمومی با هدف مشاوره به این کسب و کارها تدوین شده است. اگر شرکت یا موسسه ای  نیاز به مشاوره در خصوص برنامه های رایانه ای داشته باشد مشاوره لازم را بدهد از شاخه عمومی کمک می گیرد. خدمات این حوزه تنها محدود به مشاوره نیست و در زمینه های دیگری از قبیل ثبت شرکت، حسابداری مدیریت و دستمزد و تهیه صورت حقوق هم فعالیت می کند. با استفاده از خدمات این حوزه می توان بهترین و مناسب ترین نرم افزارها را متناسب با کسب و کار خود راه اندازی کرد.

2. حسابداری مالی یا Financial Accounting

در شرکت ها و موسسات بزرگ اشخاص حقیقی برای ثبت و ردیابی و گزارش تراکنش های مالی از حسابداری مالی استفاده می کنند تا صورت های مالی  دقیقی ارائه کنند. استانداردهایی که در این نوع از دانش وضع شده سعی می شود تا روند یکنواختی برای کسب و کارها ارائه کند. البته تدوین و اجرای استانداردها تا حدودی در کشورهای مختلف متفاوت می باشد. اما در کل سیستم اصلی یک سیستم دو طرفه می باشد که اصول اولیه آن یکنواخت می باشد و فقط در قوانین مالیاتی و حقوقی تا حدودی متفاوت می باشد. تنها تفاوتی که مدل مالی با مدل مدیریتی دارد در نوع دید به عملکردها می باشد.حسابداری مالی برخلاف شاخه مدیریتی به عملکرد گذشته توجه می کند و برای یک دوره زمانی مشخص یک تصویر دقیق از عملکرد کسب و کارها ارائه می کند. این عملکرد در قالب صورت های مالی پیاده می شود. حسابداری مالی نقدی و مالی تعهدی دو متد مالی هستند که سیستم هر دو مدل دو طرفه می باشد. دقت انجام و ارائه گزارش های مالی در هر دو متد بسیار بالاست. اگر  کسب و کار کوچک باشد معمولا از متد مالی نقدی و اگر کسب کار بزرگ و سهامی باشد از متد تعهدی استفاده می شود.

توضیحات بیشتر را در مقاله “حسابداری مالی چیست و چرا اهمیت دارد ؟“ بخوانید.

3. حسابداری مدیریت یا Management Accounting

این نوع برای تصمیم گیری مدیران در سراسر دنیا به کار گرفته می شود. اطلاعات به دست آمده در این نوع برخلاف مدل مالی در داخل سازمان به صورت انحصاری به اشتراک گذاشته می شود. دید این مدل به آینده است و بیشتر راه هایی را پیش پای مدیران قرار می دهد تا از طریق آن بتوانند کسب و کار خود را رونق ببخشند. در این راه ابزارها و منابع لازم را به مدیریت نشان می دهند تا بتوانند ساختار سازمان را قوی تر کنند. این حسابداری در سه مدل مدیریت استراتژی، مدیریت عملکرد و مدیریت ریسک وجود دارد. بسته به نیاز سازمان ممکن است از یک مدل یا هر سه مدل به صورت همزمان استفاده شود.

توضیحات کاملتر در: تعریف حسابداری مدیریت و اهداف آن

4. حسابداری دولتی یا Governmental Accounting

برای اینکه در تمام سطوح دولت بتوان اصول ردیابی و گزارش دهی را تعیین کرد لازم است از حسابداری دولتی استفاده شود که مدیریت این مدل توسط استانداردهای آن انجام می شود. در این حوزه تمامی درآمدها و هزینه ها در حساب های جداگانه ای ثبت و نگهداری می شوند هر پروژه ای که راه اندازی می شود تمام اطلاعات مالی آن در یک حساب مستقل نگهداری می باشد. با این کار اطلاعات دقیقی از دخل و خرج های مربوط به همه ی پروژه ها به دست می آید.

مطالب بیشتر در: صفر تا صد حسابداری دولتی

5. حسابداری بهای تمام شده یا Cost Accounting

برای محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات در یک کسب و کار از حسابداری بهای تمام شده استفاده می شود. محدودیتی برای استفاده از این حوزه در کسب و کارهای و سازمان ها و کارخانه ها وجود ندارد و تمام اطلاعات مربوط به هزینه های ثابت و متغیر و نقطه سر به سر درآمد و هزینه را محاسبه و به مدیریت ارائه می کند.

مطلب پیشنهادی: حسابداری آنلاین چیست؟ و مزایای حسابداری آنلاین

6. حسابداری حقوقی یا Forensic Accounting

این مدل از حسابداری بیشتر برای کارهای حقوقی مانند پرونده های کلاهبرداری استفاده می شود که ترکیبی از حسابداری، حسابرسی و تکنیک های بازرسی است. بیشتر کسب و کارها مانند بانک ها، پلیس، وکلا و .. برای تحقیق و بررسی فعالیت مالی اشخاص حقیقی و حقوقی از این حوزه استفاده می کنند.

7. .حسابداری مالیاتی یا Tax Accounting

زمانی که یک کسب و کار بخواهد اظهارنامه مالیاتی را ارائه کند و یا اینکه بخواهد هر ساله هنگام ارائه پرونده از کد مالیاتی سالانه پیروی کند و یا اقدامات دیگری از قبیل محاسبه دقیق مالیات پرداختی، کاهش بدهی مالیاتی و ارائه مدارک لازم در زمان ممیزی و … را انجام دهد بایستی از حسابداری مالیاتی استفاده کند. این حوزه زیر نظر سازمان دارایی فعالیت می کند در حالی که سایر حسابداری ها توسط انجمن حسابداران رسمی مدیریت می شوند. حسابدار مالیاتی با انواع قوانین مالیاتی و تغییر قوانین آشنایی دارد و محاسبات را دقیقا بر اساس قوانین و در زمان لازم انجام می دهد.

8. حسابرسی یا Auditing

زمانی که فعالیت های مالی توسط بخش حسابداری ثبت و ردیابی می شوند بایستی برای آنالیز مستقل آن ها از حسابرسی استفاده شود تا حسابرس تایید کند که تمام این فعالیت های مالی در سایه قوانین مربوطه انجام شده است. حسابرسی انواع مختلفی دارد که شامل حسابرسی رعایت، حسابرسی صورت های مالی و حسابرسی عملیاتی است.

مطلب پیشنهادی: حسابرسی داخلی و همه چیز درباره آن

رشته حسابداری چیست و چه کاربردی در کسب و کارها دارد؟

در تمام ایران و جهان رشته حسابداری یک رشته مهم و پرطرفدار است و اگر نگاهی به شرکت های مختلف داخلی و خارجی بیندازیم خواهیم دید که نقش حسابدار در این شرکت ها لازم و اساسی است. این رشته به منظور مدیریت و نظم بخشیدن به اطلاعات جمع آوری شده مالی پایه ریزی شده است. ورود به این رشته از تمام گروه های آموزشی امکان پذیر است. در دنیای کسب و کار و تجارت ارائه صورت های مالی درست، دقیق و به هنگام می تواند نقش موثری در ارتقای سازمان ها داشته باشد. فرقی نمی کند سازمان یک محصول خاص ارائه کند و یا اینکه خدماتی باشد حسابداری در تمام حوزه ها می تواند کارایی مثبت و به جایی داشته باشد.

بهترین نرم افزار حسابداری آنلاین

مجموعه نرم افزار مالی و منابع انسانی فینتو یک سیستم تحت وب و آنلاین است که شامل خدماتی از جمله سیستم حضور و غیاب، حقوق و دستمزد، تنخواه گردان و حسابداری آنلاین می‌شود. آنلاین بودن خدمات فینتو باعث می شود تا کاربران علاوه بر امکان دسترسی آسان از هر مکان و در هر زمان، هزینه های کمتری نسبت به سیستم های قدیمی بپردازند.

با نرم‌افزار حسابداری آنلاین فینتو، شما به راحتی می‌توانید با نرم‌افزارهای پیچیده خداحافظی کنید و مدیریت تمام نیازهای کسب و کار خود را با یک راه حل حسابداری ساده انجام دهید. فینتو به عنوان نرم‌افزار مبتنی بر ابر، مزایای بیشماری دارد که برای آگاهی بیشتر می توانید به صفحه زیر مراجعه کنید.